10η ΣΥΝΟΔΟΣ ΚΟΡΥΦΗΣ G20 Ανησυχία για την οικονομία και διεργασίες σε ανοιχτά μέτωπα

«Η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη είναι άνιση και συνεχίζει να υπολείπεται των προσδοκιών μας, παρά το θετικό αποτέλεσμα σε μερικές μεγάλες οικονομίες. Οι κίνδυνοι και οι αβεβαιότητες στις χρηματοπιστωτικές αγορές παραμένουν και οι γεωπολιτικές προκλήσεις μετατρέπονται όλο και περισσότερο σε παγκόσμια ανησυχία. Επιπρόσθετα, μια πτώση στην παγκόσμια ζήτηση και τα διαρθρωτικά προβλήματα εξακολουθούν να βαραίνουν στη σημερινή ανάπτυξη αλλά και στην προοπτική».

Τα παραπάνω αναφέρει το Ανακοινωθέν των ηγετών των 20 ισχυρότερων καπιταλιστικών οικονομιών του πλανήτη (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Αργεντινή, Καναδάς, Αυστραλία, Βραζιλία, Ινδία, Ινδονησία, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Μεξικό, Σαουδική Αραβία, Νότια Αφρική, Τουρκία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΕΕ ως σύνολο) που είναι πλέον γνωστές ως G20 και το περασμένο Σαββατοκύριακο συμμετείχαν στη 10η Σύνοδο Κορυφής τους, στην Αττάλεια της Τουρκίας.

Εκεί διαπιστώθηκε ακόμα μια φορά η ανησυχία των καπιταλιστών για την αναιμική ανάκαμψη, αφού χαρακτηριστικά το Ανακοινωθέν επισημαίνει ότι σύμφωνα με τις αναλύσεις των ΔΝΤ, ΟΟΣΑ και Παγκόσμιας Τράπεζας, μόλις κάτι παραπάνω από το 1/3 των «συλλογικών αναπτυξιακών φιλοδοξιών» έχει εκτελεστεί. Οσον αφορά το διακηρυγμένο στόχο για αύξηση του συλλογικού ΑΕΠ κατά 2% ως το 2018, οι «20» δηλώνουν αφοσιωμένοι στην υλοποίησή του και τον συνδέουν με την «εφαρμογή αναπτυξιακών στρατηγικών που περιλαμβάνουν μέτρα που θα στηρίξουν τη ζήτηση και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, που θα ανυψώσουν τη σημερινή ανάπτυξη αλλά και την προοπτική (σ.σ. δηλαδή νέες αντιλαϊκές ανατροπές και αναδιαρθρώσεις που προσδοκάται να συμβάλλουν στη συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου), θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, θα προωθήσουν την εξάλειψη των αποκλεισμών και θα μειώσουν τις ανισότητες».

Γενικά, η σημασία της «εξάλειψης των αποκλεισμών» κλίνεται σε όλες τις πτώσεις στο Ανακοινωθέν και τα άλλα ντοκουμέντα της Συνόδου, ενώ ήταν και ένας από τους άξονες που προέταξε προπαγανδιστικά όλη την προηγούμενη χρονιά η Τουρκία, από τη θέση της προεδρεύουσας χώρας.

Η αλήθεια είναι πως οι «20» λένε ότι θα ήθελαν να «κινητοποιήσουν» και να θέσουν στη διάθεση των μονοπωλίων όλο το ανθρώπινο δυναμικό που μπορεί να ενταχθεί στην παραγωγή, διασφαλίζοντας άφθονα εργατικά χέρια και κατορθώνοντας να μειωθούν τα ποσοστά «αποκλεισμού» από την αγορά εργασίας κατηγοριών όπως οι νέοι, οι γυναίκες αλλά και οι ηλικιωμένοι, τα οποία μάλιστα σε ορισμένες χώρες είναι ιδιαίτερα υψηλά, στερώντας από τη μεγαλοεργοδοσία όλες τις «εναλλακτικές» με τις οποίες μπορεί να επιδιώξει αύξηση της κερδοφορίας και της ανταγωνιστικότητάς της.

Αφετέρου, η «εξάλειψη των αποκλεισμών» συνδέεται και με το περαιτέρω άνοιγμα οικονομιών που εξακολουθούν να δυσκολεύουν τη διείσδυση ανταγωνιστών (π.χ. μέσα από υψηλούς φόρους σε εισαγωγές ή άλλα μέτρα «προστατευτισμού»), αποκλείοντας ισχυρά μονοπώλια από σημαντικές αγορές.

«Αξιοπρεπής» και «ποιοτική» δουλειά

Αισθηση μπορεί να προκαλέσει στον αναγνώστη του Ανακοινωθέντος και η επανάληψη του στόχου για «αξιοπρεπή εργασία» και «ποιοτική δουλειά». Μάλιστα, σε κάποιο σημείο αναφέρεται πως «η ανεργία, η υποαπασχόληση και η αδήλωτη εργασία αποτελούν σημαντικές πηγές ανισότητας σε πολλές χώρες και μπορούν να υπονομεύσουν τις μελλοντικές αναπτυξιακές προοπτικές των οικονομιών», ενώ και όλο το κείμενο διαπνέεται από την προτεραιότητα που δίνεται στη «δημιουργία θέσεων εργασίας».

Στο φόντο της παρατεταμένης ύφεσης ή στασιμότητας και της αναιμικής ανάκαμψης στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη, οι «20» διατυπώνουν την ανησυχία τους για το γεγονός ότι ακόμα δεν έχει επιτευχθεί η «απασχόληση» όσο το δυνατόν μεγαλύτερων εργατικών μαζών, ώστε να λαδωθούν οι μηχανές παραγωγής και αύξησης της κερδοφορίας τους. Η «αντιμετώπιση της ανεργίας», φυσικά, δεν τους απασχολεί από τη σκοπιά διάσωσης των εκατομμυρίων που συνθέτουν τις εξαθλιωμένες οικογένειες των ανέργων, αλλά από τη σκοπιά της πλατύτερης αξιοποίησης της ζωντανής εργασίας, εκείνης δηλαδή της «πρώτης ύλης» χωρίς την οποία δεν αυξάνονται τα κέρδη τους.

Ολα αυτά, βεβαίως, με την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει ανάκαμψη της καπιταλιστικής οικονομίας διεθνώς. Αλλά για την ώρα υπάρχει επιβράδυνση. Πώς να εξασφαλίσουν σε περισσότερους εργαζόμενους δουλειά; Αλλά ακόμη και ανάπτυξη να υπάρξει, πάλι δεν μπορούν να μειώσουν την ανεργία αρκετά. Ιδιαίτερα όταν ενδιαφέρονται για επενδύσεις που αυξάνουν την παραγωγικότητα.

Αυτό που επιδιώκουν τα μονοπώλια, είναι να εφαρμοστούν πλατιά και χωρίς καθυστέρηση εκείνες οι μεταρρυθμίσεις στις εργασιακές σχέσεις που θα αυξήσουν το βαθμό εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης, θα τους εξασφαλίσουν το προσωπικό που απαιτούν οι εκάστοτε παραγωγικές τους ανάγκες, θα γενικεύσουν τις συνθήκες και τις σχέσεις εργασίας που απαιτεί σήμερα η διευρυμένη αναπαραγωγή του κεφαλαίου.

Η ανησυχία τους για την υποαπασχόληση και την αδήλωτη εργασία αφορά πλευρές του ανταγωνισμού μεταξύ μονοπωλίων και ιμπεριαλιστικών κέντρων, που προσπαθούν να περιορίσουν εκφράσεις «αθέμιτου ανταγωνισμού», όπως θα μπορούσε π.χ. να εκληφθεί η εκτεταμένη «μαύρη εργασία» σε μια χώρα όπου μονοπώλια θέλουν να ανατρέψουν τους σημερινούς κυρίαρχους της αντίστοιχης αγοράς. Με λίγα λόγια, θέλουν να διασφαλίσουν ότι κάποιοι... δε θα προπορεύονται στην αντεργατική επίθεση. Επιπλέον, υπάρχουν και τμήματα του κεφαλαίου που έχουν προβληματισμό για την εφαρμογή μορφών ελαστικής απασχόλησης, π.χ. σε τομείς της βιομηχανίας, τις αρνητικές επιπτώσεις στην παραγωγικότητα μιας μονάδας.

Αλλωστε, το κείμενο που ενέκρινε η συνάντηση των υπουργών Εργασίας των G20 τον περασμένο Σεπτέμβρη, διαλύει κάθε είδους... παρεξήγηση για το ποιον πρέπει να ευνοούν οι θέσεις εργασίες που χρειάζεται να δημιουργηθούν. Εκεί διευκρινίζεται, μεταξύ άλλων, ότι πρέπει:

-- Να προωθείται η «δημιουργία θέσεων εργασίας» μέσα από την «καθιέρωση περιβάλλοντος ευνοϊκού για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων», δηλαδή μέσα από θέσεις δουλειάς με όρους σκλαβιάς σε μισθούς και εργασιακές σχέσεις (π.χ. διευθέτηση του χρόνου εργασίας ανάλογα με τις ανάγκες των επιχειρήσεων).

-- Να βελτιωθούν οι «μηχανισμοί διαμόρφωσης μισθών» (παζαρέματος με την εργοδοσία υπό το πρίσμα των αντοχών της οικονομίας).

-- Να αξιοποιηθεί η «διεθνής εργατική κινητικότητα», που υποστηρίζεται ότι «μπορεί επίσης να συμβάλει στην αντιμετώπιση των σημερινών και μελλοντικών ανισορροπιών (στην κατανομή) εργατικής δύναμης και αναγκών σε δεξιότητες».

Η «τρομοκρατία» απειλή για την ανάπτυξη

Η Σύνοδος ενέκρινε χωριστή δήλωση για τον «αγώνα κατά της τρομοκρατίας». Εκεί, αφού καταδικάζουν τις πρόσφατες επιθέσεις στο Παρίσι, διαμηνύουν ανάμεσα σε άλλα ότι «η επέκταση τρομοκρατικών οργανώσεων και η παγκόσμια σημαντική αύξηση των τρομοκρατικών ενεργειών υπονομεύει ευθέως τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας και θέτει σε κίνδυνο τις προσπάθειες που καταβάλλουμε για την ενίσχυση της παγκόσμιας οικονομίας και τη διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης».

Πέρα από την πρόκληση επενδυτικής «αστάθειας» (που βλέπουν οι επιχειρηματίες ως πρόβλημα όταν κάπου ξεσπούν ένοπλες συγκρούσεις), το να συνδέεται η «τρομοκρατία» απευθείας με τους «κινδύνους για την ανάπτυξη» αποτυπώνει την όξυνση των ενδοαστικών και ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών (στο έδαφος των οποίων, άλλωστε, δημιουργούνται και τρομοκρατικές οργανώσεις όπως το «Ισλαμικό Κράτος») και την ετοιμότητα ισχυρών κέντρων να παρέμβουν με όλα τα μέσα για να αποκατασταθεί η «ασφάλεια» που απαιτούν οι μπίζνες. Αλλωστε, η οικονομική συνεργασία και διαπάλη μεταξύ μονοπωλίων και καπιταλιστικών κρατών αντικειμενικά προεκτείνεται στο πολιτικό και στρατιωτικό πεδίο.

Από την προσοχή των «20», όμως, δε διέφυγε ούτε το Προσφυγικό, για του οποίου τις διαστάσεις επίσης εκφράζεται ανησυχία, δεδομένων των «πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών συνεπειών», για να διατρανωθεί στη συνέχεια «η ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι ριζικές αιτίες της εκτόπισης» (μήπως με νέες ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις;). Αλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι σε «γεύμα εργασίας» συζητήθηκε και το θέμα της Συρίας.

Οι «καινοτομίες» της περασμένης χρονιάς

Τη χρονιά που πέρασε, έγινε για πρώτη φορά συνάντηση των υπουργών Ενέργειας των «20», στις 2 Οκτώβρη 2015, στην Κωνσταντινούπολη, «αναγνωρίζοντας τη σημασία της ενεργειακής συνεργασίας». Στο Ανακοινωθέν τονιζόταν: «Δίνουμε έμφαση στην ανάγκη για ανθεκτική ενεργειακή ασφάλεια, δεδομένης της δυναμικής και του αβέβαιου ενεργειακού τοπίου σήμερα, και στη δέσμευσή μας να βελτιώσουμε και να ενισχύσουμε την ενεργειακή ασφάλεια μέσω της συνεργασίας και του διαλόγου σε θέματα όπως τα μέτρα επείγουσας απάντησης. Τονίζουμε τη σημασία της διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών, συνυπολογίζοντας τη σημασία των σημερινών επενδύσεων για τη διασφάλιση της μελλοντικής ενεργειακής ασφάλειας».

Στο φόντο της όξυνσης αντιθέσεων που φτάνουν να εκφράζονται και με ένοπλες συγκρούσεις, οι διεργασίες για την «ενεργειακή ασφάλεια» είναι λογικό να επεκτείνονται και στους G20, μέλη των οποίων άλλωστε, ούτως ή άλλως, πρωτοστατούν στις εξελίξεις σε πεδία σφοδρών ανταγωνισμών.

Ειδική αναφορά γίνεται για τη «σημασία των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας» και των «καινοτόμων ενεργειακών τεχνολογιών», συμπεριλαμβανομένων των «τεχνολογιών καθαρής Ενέργειας» (τα μονοπώλια που παράγουν μέσα παραγωγής για τέτοιες μορφές Ενέργειας αναζητούν διέξοδο). Ενώ ως πρώτο πεδίο ενίσχυσης της ενεργειακής συνεργασίας των «20» προσδιορίζεται «η ενίσχυση της πρόσβασης σε ηλεκτρισμό της υποσαχάριας Αφρικής». Είναι περιοχή με τεράστιες αναπτυξιακές δυνατότητες, επομένως περιοχή για κερδοφόρα δράση των μονοπωλίων των G20.

Επιπλέον, με πρόταση της τουρκικής προεδρίας συγκροτήθηκε η «W20»(«Women 20») όπουεκπροσωπούνται γυναικείες οργανώσεις των «20», όπως οι τουρκικές Ενώσεις γυναικών επιχειρηματιών KAGIDER και TIKAD που συμμετείχαν και στην οργανωτική επιτροπή.

Με μπροστάρισσες γυναίκες επιχειρηματίες

Η «W20» (που δημιουργήθηκε κατά τα πρότυπα της «B20» όπου συμμετέχουν επιχειρηματικές οργανώσεις των «20» ή της «L20», με εργατικές οργανώσεις) συστάθηκε ως εργαλείο ενίσχυσης των πολιτικών για την αύξηση της «συμμετοχής» των γυναικών.

Η προώθηση του «κοινωνικού διαλόγου» για «ίση πρόσβαση στην αγορά εργασίας» και η καλύτερη σύνδεση «εκπαίδευσης, απασχόλησης και επιχειρηματικότητας», για να διαπιστώνονται «οι ανάγκες της αγοράς» είναι μερικοί από τους στόχους που η «W20» ξεχωρίζει, προκειμένου να οργανωθεί καλύτερα η «αξιοποίηση» του γυναικείου εργατικού δυναμικού. Στο Ανακοινωθέν από την πρώτη συνάντηση (16-17 Οκτώβρη) γίνεται ακόμα αναφορά στη «στήριξη της ισορροπίας μεταξύ εργασίας και (προσωπικής) ζωής αναπτύσσοντας ή / και βελτιώνοντας μηχανισμούς υποδομών κοινωνικής φροντίδας (για το παιδί, τους ηλικιωμένους, τους ασθενείς και τους αναπήρους)», δεδομένου ότι η ανυπαρξία τέτοιων υπηρεσιών εμποδίζει ακόμα περισσότερο την ένταξη των γυναικών στην παραγωγή. Βέβαια, αφετηρία για την «W20» δεν είναι ο σεβασμός των κοινωνικών και βιολογικών αναγκών των γυναικών, η ισότιμη θέση των γυναικών στην παραγωγή, αλλά η διασφάλιση εκείνων των τρόπων που θα βγάζουν από το σπίτι τις γυναίκες των εργατικών - λαϊκών στρωμάτων για να αυγαταίνουν κι αυτές τα κέρδη των εκμεταλλευτών. Βεβαίως, οι κοινωνικοί τομείς αποτελούν επιχειρηματικό πεδίο που μπορεί να δώσει δουλειά σε γυναίκες. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που επισημαίνεται ότι «τα συστήματα Κοινωνικής Ασφάλισης πρέπει να επεκταθούν ώστε να καλύπτουν και νέες μορφές απασχόλησης, όπως η μοιρασιά μιας θέσης εργασίας (job sharing) και της ελαστικής αξιοπρεπούς εργασίας, η απασχόληση με έδρα το σπίτι...». Δηλαδή, ζητούμενο δεν είναι η γυναίκα να δουλεύει με πλήρη απασχόληση και δικαιώματα, αλλά με ευέλικτες μορφές. Αυτό δίνει τη δυνατότητα για μικρούς μισθούς στις γυναίκες ενώ οι ήδη πετσοκομμένες παροχές (ασφαλιστικές και άλλες) θα «προσαρμόζονται» σε «μοντέλα» εργασιακών σχέσεων που έχουν φτιαχτεί και για να μειώνεται το λεγόμενο «εργατικό κόστος» και για να εξακολουθεί η εργαζόμενη να φορτώνεται με τις συνέπειες της απουσίας αποκλειστικά δημόσιων και δωρεάν δομών Υγείας, Πρόνοιας, Παιδείας.