ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ ΕΝΔΟΪΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ Η συμμετοχή σε λυκοσυμμαχίες γεννά απειλές για τους λαούς

Από την επίσκεψη της Μέρκελ στην Τουρκία
 και τη συνάντηση με τον πρωθυπουργό
Α. Νταβούτογλου

Η πρόσφατη επίσκεψη Μέρκελ στην Τουρκία επιβεβαιώνει ότι εντείνονται διάφορα «παζάρια»

Η επίσκεψη που η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ έκανε στην Τουρκία την περασμένη Κυριακή, 18 Οκτώβρη, επιβεβαίωσε με τον τρόπο της ότι εντείνονται τα ενδοϊμπεριαλιστικά «παζάρια» στην ευρύτερη περιοχή μας και ότι, με προκάλυμμα τη συνεργασία για το Μεταναστευτικό, ξεδιπλώνονται σχεδιασμοί ιδιαίτερα επικίνδυνοι και για το δικό μας λαό, αλλά και γενικά για τους λαούς στη «γειτονιά» μας.

Στις επίσημες δηλώσεις, οι δύο πλευρές εστίασαν στην ανάγκη κοινής δράσης για τον «έλεγχο των μεταναστευτικών ροών». Αλλωστε, δύο μέρες πριν είχε προηγηθεί η έκτακτη Σύνοδος της ΕΕ, στην οποία η ανάγκη αυτή αναγνωρίστηκε και επίσημα στις αποφάσεις των κρατών - μελών. Ωστόσο, το πώς αυτή η «κοινή δράση» θα αναπτυχθεί καθορίζεται με άξονα συνολικότερες επιδιώξεις και στο φόντο μιας σφοδρής ενδοϊμπεριαλιστικής διαμάχης για τον έλεγχο ενεργειακών οδών και πόρων, αγορών, στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, όπου εμπλέκονται ισχυρά κέντρα και οι αντιλαϊκές μεθοδεύσεις είναι συνεχείς, οξύνονται και περιπλέκονται.

Ετσι, στο όνομα του ότι «τα σύνορα της Ελλάδας είναι σύνορα της Ευρώπης» έχει ανοίξει καθαρά συζήτηση για τη «συνδιαχείριση» του Αιγαίου και τη «συνεργασία» Ελλάδας - Τουρκίας για τον έλεγχο της συγκεκριμένης θαλάσσιας περιοχής. Δηλαδή, παραβλέπεται η τουρκική προκλητικότητα στο Αιγαίο, οι διαρκείς τουρκικές παραβιάσεις των ελληνικών εναέριων και θαλάσσιων συνόρων, οι «γκρίζες ζώνες» και γενικά οι διεκδικήσεις που προβάλλει η Τουρκία αμφισβητώντας ευθέως τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας. Ξεκινά ανοιχτά μια συζήτηση για ένα είδος «συνεργασίας» που - όπως αναγνώρισε και ο ίδιος ο Ελληνας ΥΠΕΞ θα σημαίνει «εισδοχή τουρκικών πλοίων στα ελληνικά χωρικά ύδατα, με όσες μακρόχρονες συνέπειες θα έχει αυτό».

Η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ που εμφανίζεται να διαφωνεί και σε πρώτη φάση απέρριψε προτάσεις για κοινές ελληνο-τουρκικές περιπολίες εστιάζει στην ανάγκη συνεργασίας «πάντα επί τη βάσει του διεθνούς δικαίου και στο πλαίσιο της ενταξιακής διαδικασίας της χώρας με την ΕΕ» (βλέπε πρόσφατες δηλώσεις πρωθυπουργού Αλ. Τσίπρα). Εχει μεγάλες ευθύνες για τα επικίνδυνα σχέδια που απειλούν το λαό μας. Υπερασπίζεται τη συμμετοχή σε λυκοσυμμαχίες που δεν αναγνωρίζουν λαϊκά συμφέροντα, παρά μόνο συμφέροντα μονοπωλίων και το πώς αυτά υπηρετούνται καλύτερα. Αυτό που επιδιώκει είναι να επηρεάσει και αυτή το πλαίσιο στο οποίο θα ενταθούν τα «παζάρια», διεκδικώντας ανταλλάγματα για λογαριασμό των μερίδων του κεφαλαίου που εκπροσωπεί και ενώ διαγράφεται μια «κινητικότητα» σε μια σειρά κρίσιμα θέματα για την περιοχή (π.χ. Κυπριακό, Κουρδικό) που κυοφορώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις ίσως επιδράσουν σημαντικά σε ανακατατάξεις στη «γειτονιά» μας. Η οποία μάλιστα, μην ξεχνάμε, βρίσκεται στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης ισχυρών ιμπεριαλιστικών κέντρων (π.χ. στη Συρία παρεμβαίνουν πλέον ΗΠΑ αλλά και Ρωσία), ενώ στο φόντο της «κρίσης» στην Ουκρανία, η σημασία της περιοχής αναβαθμίζεται και στο πλαίσιο των «εναλλακτικών ενεργειακών αγορών», για την πρόσβαση στις οποίες βέβαια πρέπει να ιεραρχηθούν διαδρομές και αυτό θα είναι ένα ακόμα πεδίο σκληρής «κόντρας».

Τα ελληνικά σύνορα γίνονται «σύνορα της Ευρώπης»

Η ίδια η χρονική στιγμή που πραγματοποιήθηκε το ταξίδι Μέρκελ στην Τουρκία δεν είναι καθόλου τυχαία, συνδέεται με τις ευρωπαϊκές παρεμβάσεις στις οποίες πρωτοστατεί και το Βερολίνο για να προχωρήσει η «συνδιαχείριση του Αιγαίου». Το θέμα έθεσε ανοιχτά η γερμανική πλευρά πριν ακόμα τη Σύνοδο Κορυφής, με τον εκπρόσωπο της Μέρκελ Στέφεν Ζάιμπερτ να σημειώνει στις 14 Οκτώβρη ότι στο Αιγαίο θα πρέπει να επικρατεί μια «εύρυθμη κατάσταση» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και να διαμηνύει ότι «βασιζόμαστε στην τουρκική διάθεση για συνεργασία αλλά και θέλουμε να στηρίξουμε την Ελλάδα στο καθήκον της ως κράτους - μέλους να προστατεύσει τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ». Πριν από μερικές μέρες ο Ζάιμπερτ προσπάθησε να «τα μαζέψει», υποστηρίζοντας ότι κανείς δε μιλά για κοινές περιπολίες, συμπληρώνοντας ωστόσο όλο νόημα ότι «χρειαζόμαστε έναν καλύτερο, αποτελεσματικότερο έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ» και ότι «σε αυτό, τα σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας - δύο μελών του ΝΑΤΟ - στο Αιγαίο παίζουν μεγάλο ρόλο».

Αλλωστε, πολύ καθαρά μίλησε και ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, τονίζοντας ότι «θα ήταν πολύ χρήσιμο» αν υπήρχε ναυτική συνεργασία Ελλάδας - Τουρκίας «υπό ευρωπαϊκή αιγίδα» και προσθέτοντας ότι «είναι θέμα ευρωπαϊκό, δεν είναι θέμα ελληνοτουρκικών σχέσεων». Αλλά και η ίδια η Μέρκελ είχε υπογραμμίσει ότι «είναι απαράδεκτο η οδός μεταξύ της τουρκικής ακτής και των ελληνικών νησιών, άρα μεταξύ δύο εταίρων στο ΝΑΤΟ, να ελέγχεται αυτή τη στιγμή από τους διακινητές».

Το ζήτημα θέτουν με τον πιο επίσημο τρόπο και τα ντοκουμέντα της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής, όπου διαμηνύεται ότι «υπάρχουν και άλλες σημαντικές δράσεις προτεραιότητας, που απαιτούν περαιτέρω συζητήσεις στα σχετικά φόρουμ, συμπεριλαμβανομένων των προτάσεων της Επιτροπής» και προβλέπεται η «σταδιακή καθιέρωση ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων». Ακόμα, στο «Κοινό Σχέδιο Δράσης ΕΕ - Τουρκίας» αναφέρεται πολύ συγκεκριμένα η «περαιτέρω ενίσχυση της ικανότητας παρακολούθησης της τουρκικής ακτοφυλακής, ιδίως με την αναβάθμιση του εξοπλισμού επιτήρησής της, αυξάνοντας τις περιπολίες και τις ικανότητες έρευνας και διάσωσης, μεταξύ άλλων μέσω της εντατικοποίησης της συνεργασίας με τα κράτη - μέλη της ΕΕ». Επιπλέον, το κείμενο «χαιρετίζει το διορισμό Τούρκου αξιωματικού συνδέσμου στη FRONTEX».

Σκληρά ενδοϊμπεριαλιστικά «παζάρια»

Στο εσωτερικό της χώρας της (αλλά και της κυβέρνησής της) η Μέρκελ δέχτηκε έντονη κριτική για την επίσκεψη στην Τουρκία και μάλιστα ότι αυτή έγινε ελάχιστες βδομάδες πριν τις βουλευτικές εκλογές της 1ης Νοέμβρη αλλά και ενώ οι Ερντογάν - Νταβούτογλου δέχονται έντονη κριτική για αυταρχισμό. Αυτές οι αντιδράσεις αντανακλούν σίγουρα διαφορετικές προσεγγίσεις μερίδων του γερμανικού κεφαλαίου.

Πάντως, η εμφάνιση της Μέρκελ στην Κωνσταντινούπολη και ενώ διευρύνεται η συζήτηση για την «ασφάλεια» στην περιοχή (ειδικά μετά το πολύνεκρο μακελειό της 10ης Οκτώβρη στην Αγκυρα) έχει το δικό της «βάρος» συνολικά για τις επιδιώξεις της γερμανικής αστικής τάξης στην εύφλεκτη περιοχή της Μέσης Ανατολής, στην οποία οι εξελίξεις φαίνεται ότι θα έχουν γενικότερο αντίκτυπο στις ενδοϊμπεριαλιστικές «ισορροπίες». Η προθυμία του Βερολίνου να εξετάσει επιτάχυνση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας στην ΕΕ δεν αποτελεί απλά ένα αντάλλαγμα, ώστε η Αγκυρα να συμβάλει στη συγκράτηση των εκατομμυρίων μεταναστών που συρρέουν στην ΕΕ.

Το ταξίδι στην Τουρκία συνοδεύτηκε από επισημάνσεις αναλυτών ότι Γερμανία και Τουρκία «έχουν ανάγκη η μία την άλλη περισσότερο από ποτέ», στις τρέχουσες συνθήκες που κυριαρχούν στη Μέση Ανατολή. Στις 18 Οκτώβρη, η «Ντόιτσε Βέλε» υπογράμμιζε σε άρθρο της ότι αν και «στις σχέσεις Γερμανίας - Τουρκίας παρατηρείται εδώ και μεγάλο διάστημα αμοιβαία δυσπιστία και διαφορετικοί στρατηγικοί προσανατολισμοί στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής», ωστόσο, «οι δύο χώρες διατηρούν μια μακρά και στενή σχέση, η οποία χαρακτηρίζεται από το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών "φιλική, πολυεπίπεδη και ανθεκτική"», «η Τουρκία είναι ως μέλος του ΝΑΤΟ και συνομιλητής της ΕΕ πολύτιμος σύμμαχος για τη Γερμανία σε γεωστρατηγικά ζητήματα».

Τουρκικά δημοσιεύματα επικέντρωναν στη συνάντηση που είχαν πριν από μερικές βδομάδες Μέρκελ - Νταβούτογλου και στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της ΓΣ του ΟΗΕ, σημειώνοντας (π.χ. «Σαμπάχ», 29/9/2015) ότι «προσφάτως, ο διάλογος μεταξύ Τουρκίας και Γερμανίας έχει αναπτυχθεί. Ωστόσο, απαιτείται αυτός να εξελιχθεί με δομικά και μόνιμα πρακτικά βήματα». Αναφέρεται ότι «ορισμένα θετικά βήματα θα μπορούσαν να προκύψουν αν η Γερμανία ξανασκεφτεί τις τουρκικές υποδείξεις για τη Συρία» και διαπιστώνεται ότι «πιθανή γερμανο-τουρκική συνεργασία είναι πιθανό να προκαλέσει μεγάλα πλεονεκτήματα προς όφελος και συμφέρον της ΕΕ ως σύνολο».

Ολη η γεωγραφική ζώνη που εκτείνεται από τη Μέση Ανατολή μέχρι τη Βόρεια Αφρική και τα Βαλκάνια (για τα οποία επίσης η Γερμανία μελετά πολύ συγκεκριμένα τη «διείσδυσή» της) εξελίσσεται σε ένα πεδίο σκληρών και πολύ σύνθετων ενδοϊμπεριαλιστικών «παζαριών», στο πλαίσιο των οποίων τα επιτελεία των πολιτικών εκπροσώπων ισχυρών μονοπωλίων σταθμίζουν ποιες κολεγιές τους είναι περισσότερο ή λιγότερο χρήσιμες και ανάλογα πορεύονται. Υπό το βάρος των συγκρούσεων σε Συρία και Ουκρανία (που αφού είναι ένοπλες ασκούν και μεγαλύτερη δυναμική), μια σειρά μεθοδεύσεις ίσως επιταχυνθούν το επόμενο διάστημα και σε αυτό το πλαίσιο θα αξιοποιηθεί η δράση των «τζιχαντιστών», η ανάγκη καταπολέμησης της τρομοκρατίας, η διατήρηση της «ασφάλειας», ακόμα και η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς (είναι ενδεικτική η πρόσφατη απόφαση της ΟΥΝΕΣΚΟ για ανάπτυξη κυανόκρανων σε περιοχές με μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς που απειλούνται από καταστροφές), όπως και η λεγόμενη «διαθρησκευτική συνάντηση» που διοργανώθηκε με πρωτοβουλία του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών.