ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΑΛΕΙΨΗ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Υποκριτικό «ενδιαφέρον» για μετανάστριες, άνεργες και εργαζόμενες

Παγκόσμια Μέρα για την Εξάλειψη της Βίας ενάντια στις Γυναίκες η 25η Νοέμβρη, έγινε αφορμή για ποικίλες περιγραφές του προβλήματος και παρεμβάσεις, που άφησαν όμως την ουσία του προβλήματος σκόπιμα απ' έξω. «Μία στις τρεις γυναίκες έχει υποστεί κάποια μορφή βίας λόγω φύλου στη διάρκεια της ζωής της»: Η εικόνα αυτή περιγράφεται με τα ίδια λόγια από την ΕΕ μέχρι τη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων. Οσο πιο μελανά όμως τα χρώματα στις περιγραφές, τόσο πιο έντονη η προσπάθεια να κρυφτούν οι αιτίες και οι υπεύθυνοι για το πρόβλημα.

Η σωματική, λεκτική, ψυχολογική ή όποιας άλλης μορφής βία υφίστανται οι γυναίκες δεν προκύπτει σε κοινωνικό κενό. Αντίθετα, καλλιεργείται στο δοσμένο κοινωνικό έδαφος, είναι φαινόμενο με συγκεκριμένες οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές αιτίες. Μάλιστα, οι επιπτώσεις του φαινομένου είναι επόμενο να επιδεινώνονται στις συνθήκες που χτυπιέται κάθε πλευρά της ζωής των γυναικών. Η φτώχεια, η ανεργία, το ξήλωμα της Υγείας και της Πρόνοιας παίζουν το δικό τους ρόλο, εγκλωβίζοντας τις γυναίκες, παρά τη θέλησή τους, σε προσωπικές και οικογενειακές σχέσεις παθογόνες και προβληματικές.

Στα παραπάνω πρέπει να προστεθούν οι συνθήκες που έχουν διαμορφώσει οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις σε μια σειρά χώρες, οι πόλεμοι και η φτώχεια, δημιουργώντας μαζικά κύματα προσφύγων και μεταναστών, μεταξύ των οποίων χιλιάδες γυναίκες και παιδιά. Κι όμως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη δήλωσή της, με αφορμή την 25η Νοέμβρη, σημειώνει με θράσος πως φέτος εστιάζει την προσοχή της «στον ολοένα αυξανόμενο αριθμό γυναικών που ζητούν καταφύγιο ή άσυλο στην ΕΕ», στις γυναίκες πρόσφυγες, δηλαδή, και μετανάστες, και υπόσχεται να τους παρέχει «υποστήριξη για θέματα φύλου». Αφού η ΕΕ και οι κυβερνήσεις των κρατών - μελών της, έβαλαν για τα καλά το χέρι τους και δημιούργησαν τέτοιες συνθήκες που δεν τους επιτρέπουν να ζήσουν στις πατρίδες τους, αφού τις άφησαν να πνίγονται στη Μεσόγειο και να στοιβάζονται πίσω από τοίχους στα σύνορά τους, χωρίς μέτρα προστασίας και φροντίδας, εκτεθειμένες στα κυκλώματα δουλεμπορίας και σωματεμπορίας, τώρα νιώθουν την υποχρέωση να τις υποστηρίξουν με συμβουλές για την «έμφυλη βία».

Αντίστοιχα, τα πολιτικά κόμματα που στοιχίζονται πίσω από την ΕΕ, με πρώτο από όλους τον ΣΥΡΙΖΑ, περιορίστηκαν σε μισές αλήθειες, αφήνοντας έξω από τη συζήτηση τις ευθύνες της πολιτικής που εφαρμόζουν, προωθούν και υπερασπίζονται. «Η έμφυλη βία αφορά και πλήττει όλες ανεξαιρέτως τις γυναίκες», ανεξάρτητα από τάξη και εργασιακή κατάσταση, ηλικία, φυλή, θρησκεία και επίπεδο μόρφωσης, αυτό διακηρύσσουν σε όλους τους τόνους. Δε λένε όμως ότι το πρόβλημα, που μπορεί να χτυπήσει την πόρτα κάθε γυναίκας, δεν τις βρίσκει όλες στην ίδια θέση να το αντιμετωπίσουν. Ούτε, φυσικά, θέλουν να βλέπουν το ρόλο που παίζει η αντιλαϊκή πολιτική στην υπόθεση αυτή.

Ομως, κάθε άνεργη γυναίκα που θέλει να δώσει τέλος σε μια βίαιη σχέση βρίσκει εμπόδιο την πολιτική ΕΕ και κυβέρνησης, που την καλούν να συμβιβαστεί με τα ψίχουλα των προγραμμάτων ανακύκλωσης της ανεργίας, με τη δουλειά χωρίς δικαιώματα και με ημερομηνία λήξης, την πολιτική που της στερεί το δικαίωμα στη μόνιμη και σταθερή δουλειά. Κάθε εργαζόμενη και άνεργη μητέρα, στην προσπάθειά της να προστατεύσει τον εαυτό της και τα παιδιά της από τη βία στο πλαίσιο της οικογένειας, έχει να αντιμετωπίσει ως ένα ακόμα βαρίδι, τη μετατροπή της Υγείας, της Πρόνοιας, της Παιδείας σε ακριβοπληρωμένα εμπορεύματα. Οσο για τις απολύσεις εργαζόμενων μητέρων, ακόμα και εγκύων, τους εκβιασμούς της εργοδοσίας για μειώσεις μισθών και ωράρια - λάστιχο, την απειλή των πλειστηριασμών και της διακοπής του ρεύματος, αυτά δε χωρούν στους στενούς ορισμούς που δίνουν στη βία ΕΕ και κυβερνήσεις.

«Κόστος για την οικονομία και την κοινωνία»

Αξίζει να υπενθυμίσουμε πως το πρίσμα μέσα από το οποίο βλέπει η ΕΕ την αντιμετώπιση της έκτασης και των συνεπειών του φαινομένου της βίας είναι το πρίσμα του υπολογισμού της σχέσης κόστους - οφέλους. Στην κατεύθυνση αυτή, το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) εκπόνησε πριν από έναν περίπου χρόνο αναλυτική μελέτη για τον υπολογισμό του κόστους της «έμφυλης βίας» στα κράτη - μέλη της ΕΕ. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο, η βία συνεπάγεται «μεγάλο κόστος για την οικονομία και την κοινωνία», ενώ θεωρείται πιθανό μια αύξηση στο μικρό ποσό που προς το παρόν δαπανάται για εξειδικευμένες υπηρεσίες, να οδηγήσει σε περιορισμό της έκτασης του φαινομένου.

Οσον αφορά το «κόστος», το Ινστιτούτο αναφέρεται πρώτα απ' όλα στις «καταστροφικές επιπτώσεις» στην απασχόληση των γυναικών: «Η βία οδηγεί σε μετρήσιμο χρόνο απουσίας από τη δουλειά και χαμένες θέσεις εργασίας, καθώς και σε χαμηλή παραγωγικότητα στη δουλειά, η οποία είναι λιγότερο εύκολο να μετρηθεί», αναφέρει. Ακολουθούν οι δημόσιες δαπάνες που αφορούν τις υπηρεσίες Υγείας, που καλούνται να αντιμετωπίσουν επείγοντα περιστατικά, αλλά και τις μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία των γυναικών που είναι θύματα βίας, τις νομικές και δικαστικές υπηρεσίες, τις υποδομές Πρόνοιας και ο κατάλογος συνεχίζεται.

Με δεδομένη την αφετηρία αυτή, τη λογική δηλαδή του υπολογισμού του «κόστους» της βίας και του «κέρδους» από τον περιορισμό της, δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το φαινόμενο όχι μόνο δε μετριάζεται, αλλά καταγράφεται οξυμένο, αφού το έδαφος πάνω στο οποίο δημιουργείται παραμένει πρόσφορο, αφού δεν αντιμετωπίζονται με το «κόστος», ούτε οι αιτίες, ούτε καν όλες οι συνέπειες.

Φαινόμενο με ρίζες στην εκμεταλλευτική κοινωνία

Στον αντίποδα των επετειακών και υποκριτικών διαπιστώσεων για τη βία και της γενικόλογης καταδίκης του φαινομένου, βρίσκεται η παρέμβαση της Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας. Στην ανακοίνωσή της η ΟΓΕ σημειώνει τα εξής:

«Η ΟΓΕ διαχρονικά αναδεικνύει τη βία που υφίστανται οι γυναίκες από τις λαϊκές οικογένειες με τη μείωση μισθών και συντάξεων, τις ελαστικές εργασιακές σχέσεις, όπως οι πέντε μήνες δουλειά χωρίς εργασιακά δικαιώματα, η αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης, τα κομμένα ρεύματα, οι πλειστηριασμοί, η εμπορευματοποίηση της Υγείας και της Παιδείας, η περικοπή επιδομάτων και των όποιων κοινωνικών παροχών όπως η κατάργηση του επιδόματος τοκετού.

Βία είναι και το ξεκλήρισμα των προσφύγων, το θαλασσοπνίξιμο των μεταναστών και των παιδιών τους στο Αιγαίο, οι άθλιες συνθήκες στους καταυλισμούς που στοιβάζονται οι πρόσφυγες. Ανάμεσα σ' αυτούς χιλιάδες γυναίκες, άλλες έγκυες, άλλες με τα μωρά στην αγκαλιά, άλλες που γεννάνε μέσα στα δουλεμπορικά σαπιοκάραβα αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο γι' αυτές και τα παιδιά τους, εκατοντάδες ασυνόδευτα παιδιά και έφηβοι. Καλούνται να επιβιώσουν κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες, χωρίς μέτρα προστασίας και μέριμνας, τη στιγμή που διατρέχουν κίνδυνο για την ασφάλειά τους και από τα κυκλώματα δουλεμπορίας και σωματεμπορίας. Δεν είναι τυχαία τα στοιχεία που δημοσιεύονται για την αύξηση του αριθμού των γυναικών και των παιδιών που έχουν πέσει θύματα trafficking τα τελευταία χρόνια. (...)

Η ΟΓΕ, το ριζοσπαστικό γυναικείο κίνημα καλεί κάθε γυναίκα της εργατικής - λαϊκής οικογένειας να διεκδικήσει μόνιμη και σταθερή δουλειά με αξιοπρεπή μισθό και μεροκάματο, αλλά και κρατική προστασία της μητρότητας, με άδειες, επιδόματα. Δεν είναι λύση και διέξοδος τα επιχειρηματικά προγράμματα για τις γυναίκες, ο εθελοντισμός και η διά βίου μάθηση.

Οι υπάρχουσες δομές και υπηρεσίες για τις κακοποιημένες γυναίκες λειτουργούν με ευρωπαϊκά προγράμματα, με ημερομηνία λήξης και με εργαζόμενες με συμβάσεις, απλήρωτες. Η ΟΓΕ εντάσσει στις διεκδικήσεις της την άμεση και πλήρη στελέχωση και κρατική χρηματοδότηση των ξενώνων για κακοποιημένες γυναίκες που λειτουργούν σε Δήμους. Ταυτόχρονα, παλεύουμε για μέτρα στήριξης των άνεργων γυναικών, των γυναικών από μονογονεϊκές και πολύτεκνες οικογένειες, για να μπορέσουν οι γυναίκες να σταθούν με αξιοπρέπεια στα πόδια τους και να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους.

Εμείς οι γυναίκες της ΟΓΕ λέμε ότι η ζωή αυτή, με αποδοχή της βίας ή του συμβιβασμού στα όρια της εξαθλίωσης, δεν αξίζει σε καμιά γυναίκα. Μπορούμε, έχουμε τη δύναμη, να ορθώσουμε το ανάστημά μας, να δώσουμε τη δική μας αγωνιστική απάντησηγια ουσιαστικά και άμεσα μέτρα ανακούφισης των γυναικών, για κάθε πρόβλημα που τις βασανίζει, στην προοπτική πλήρους ικανοποίησης των αναγκών τους!».

Στοιχεία για τη γραμμή SOS

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που παρουσίασε η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα, η Γραμμή SOS 15900 έχει δεχτεί 22.388 κλήσεις στο διάστημα από 11/3/2011 έως 17/11/2015.

Από το σύνολο των κλήσεων, οι 17.829 (80%) αφορούσαν σε καταγγελίες περιπτώσεων βίας. Σε ποσοστό 73% έγιναν από τις ίδιες τις κακοποιημένες γυναίκες (13.017 κλήσεις), ενώ σε ποσοστό 27% (4.812 κλήσεις) οι καταγγελίες έγιναν από τρίτα πρόσωπα, φίλους, γονείς, άλλους συγγενείς ή γείτονες.

Από τις 13.017 γυναίκες που κάλεσαν τη γραμμή, το 62% είναι μητέρες (8.042 γυναίκες). Από τις γυναίκες που απάντησαν στην ερώτηση σχετικά με την εργασιακή τους κατάσταση, προκύπτει ότι το 27% (3.578 γυναίκες) είναι απασχολούμενες, ενώ ένα 26% είναι άνεργες (3.437 γυναίκες). Μεταξύ των ανέργων, το 14% είναι μακροχρόνια άνεργες.

Τα περιστατικά που καταγγέλθηκαν, αφορούσαν στην πλειοψηφία των κλήσεων (83%) ενδοοικογενειακή βία. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο 9 κλήσεις (0,07%) καταγράφηκαν για καταγγελίες που αφορούν περιπτώσεις trafficking. Ο αριθμός προφανώς δεν αντανακλά τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος. Αποτυπώνει τις δυσκολίες που συναντούν οι γυναίκες - θύματα των κυκλωμάτων εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων να ζητήσουν βοήθεια, αλλά κυρίως την ανεπάρκεια μέσων όπως οι τηλεφωνικές γραμμές υποστήριξης και συμβουλευτικής να αντιμετωπίσουν ένα τέτοιο πρόβλημα.