Τι καταγράφει ο «χάρτης» της ανεργίας και της απασχόλησης

Οι εργάτες στη βιομηχανία πετρελαίου (φωτ.) φορτώθηκαν
 και τις συνέπειες της μείωσης των διεθνών τιμών πετρελαίου...

Τα επίσημα στοιχεία φανερώνουν ότι προϋπόθεση για την καπιταλιστική ανάκαμψη είναι το τσάκισμα της εργασίας με δικαιώματα

Τους τελευταίους μήνες η κυβέρνηση Ομπάμα πανηγυρίζει για τη «μεγάλη νίκη» της απέναντι στην ανεργία και τη μείωση του επίσημου ποσοστού στο 5,3%(τον περασμένο Ιούνη), θυμίζοντας εποχές προ της καπιταλιστικής κρίσης του 2008. Υπό αυτές τις συνθήκες οι Αμερικανοί θα έπρεπε επίσης να παιανίζουν τη μεγάλη επιτυχία της κυβέρνησής τους, συνδυάζοντάς την με τον άλλο «μεγάλο αγώνα», που υποτίθεται πως δίνει, για την «αύξηση» του κατώτατου ωρομισθίου στις ΗΠΑ.

Ομως, στην πραγματικότητα και παρά τη (σχετική) ανάκαμψη των κερδών του μεγάλου κεφαλαίου, η πραγματική εικόνα της απασχόλησης στις ΗΠΑ κάθε άλλο παρά αφορμή για πανηγυρισμούς δίνει...

Πίσω από το 5,3% του επίσημου ποσοστού ανεργίας, κρύβεται ένα παιχνίδι αριθμών και αλχημειών που μεταμφιέζει τους απελπισμένους μακροχρόνια ανέργους σε «αποθαρρυμένους που σταμάτησαν να ψάχνουν για δουλειά» (λες και αναζητούσαν μία θέση εργασίας από χόμπι και μετά σταμάτησαν λόγω βαρεμάρας!) και τους οποίους εξοστρακίζει από τα επίσημα ποσοστά της «μέσης» ανεργίας.

Αλλο «μεγάλο τρικ» μείωσης της ανεργίας επιτυγχάνεται, όπως θα δούμε στη συνέχεια, με «μαγειρέματα» που αφορούν τον αριθμό του εργατικού δυναμικού στις ΗΠΑ σε συνδυασμό με τη μείωση που υφίσταται το τελευταίο διάστημα και εξαιτίας της έναρξης της μαζικής συνταξιοδότησης της λεγόμενης γενιάς των «μπέιμπι μπούμερς» που γεννήθηκε μεταξύ του 1946 και του 1964 («Baby boomers»). Αλλωστε, το ποσοστό ανεργίας στις ΗΠΑ (πέρα από τις άλλες αλχημείες...) βγαίνει διαιρώντας τον αριθμό των ανέργων με το εργατικό δυναμικό: Δηλαδή, όλους τους ανθρώπους στις ΗΠΑ άνω των 16 ετών, που είναι σωματικά και ψυχικά ικανοί και εργάζονται ή ψάχνουν για δουλειά.

Αλλες αλχημείες σχετίζονται με τον ορισμό του «εργαζόμενου»:Λέξη - λάστιχο στις στατιστικές υπηρεσίες του αμερικάνικου υπουργείου Εργασίας που δεν αφορά κατά βάση τον μισθωτό πλήρους απασχόλησης αλλά και τον ημι-απασχολούμενο ή π.χ. έναν επαγγελματία μηχανικό που μπορεί να εξασφάλισε δύο ώρες δουλειάς τη βδομάδα και να έβγαλε 20 δολάρια μεροκάματο.

Επισήμως, λοιπόν,«εργαζόμενος» στις ΗΠΑ(σύμφωνα με το ενημερωτικό σημείωμα του υπουργείου Εργασίας στην ηλεκτρονική ιστοσελίδα http://www.bls.gov/cps/cps_htgm.htm#employed) είναι όχι μόνον όποιος έχει δουλειά μερικές ώρες τη βδομάδα, αλλά και ένας π.χ. 16χρονος που βοηθά τους γονείς του στην οικογενειακή επιχείρηση 20 ώρες εβδομαδιαίως δίχως να πληρώνεται, ή μία γυναίκα που βοηθά το σύζυγό της στην επιχείρησή του κάθε Σαββατοκύριακο και επίσης δεν αμείβεται! Αυτοί οι δύο ανήκουν στους λεγόμενους «εργαζόμενους της οικογένειας δίχως αμοιβή» και όχι στους ανέργους...

Είναι μάλλον ενδεικτικό το γεγονός πως η ανεργία στις ΗΠΑ χωρίζεται σε έξι μεγάλες κατηγορίες εκ των οποίων η τελευταία (U-6, όπου U είναι το αρχικό της λέξης ανεργία στα αγγλικά, Unemployment) έχει ως επίσημο ποσοστό 10,5%, δηλαδή διπλάσιο από εκείνο τοποσοστό της ανεργίας του λεγόμενου «μέσου όρου».

Ανεργία έξι «αστέρων»...

Αν, λοιπόν, κανείς αναζητήσει τα τελευταία στοιχεία του λεγόμενου «Γραφείου Στατιστικών της Εργασίας» του ομοσπονδιακού αρμόδιου υπουργείου θα διακρίνει «μοίρασμα» της ανεργίας σε έξι βασικές κατηγορίες:

• Η πρώτη κατηγορία της ανεργίας (U-1) περιλαμβάνει άτομα που είναι δίχως (ούτε μίας ώρας δουλειά) τουλάχιστον 15 βδομάδες ή και περισσότερο, ως ποσοστό του εργατικού δυναμικού και το οποίο τον Ιούνη του 2015 έφθανε το 2,2%.
• Η δεύτερη κατηγορία της ανεργίας (U-2) περιλαμβάνει ανέργους και συμβασιούχους των οποίων οι συμβάσεις τερματίστηκαν επί του συνολικού πολιτικού εργατικού δυναμικού (μη στρατιωτικού ή ανθρώπων που δουλεύουν στις δυνάμεις Ασφαλείας). Αυτή η κατηγορία τον περασμένο Ιούνη είχε δείκτη 2,6%.
• Η τρίτη κατηγορία (U-3) περιλαμβάνει το συνολικό αριθμό των ανέργων ως ποσοστό επί του πολιτικού εργατικού δυναμικού και από αυτήν την κατηγορία προκύπτει ο λεγόμενος μέσος όρος της επίσημης ανεργίας, που όπως προαναφέραμε, τον Ιούνη έφθασε στο 5,3%.
• Η τέταρτη κατηγορία (U-4) είναι ο συνολικός αριθμός των ανέργων μαζί με τον αριθμό των λεγόμενων «αποθαρρυμένων εργαζομένων», δηλαδή των μακροχρόνια ανέργων που σταμάτησαν (λόγω απελπισίας) να αναζητούν δουλειά. Αυτό το ποσοστό τον Ιούνη κυμάνθηκε στο 5,7%.
• H πέμπτη κατηγορία ανέργων είναι το συνολικό ποσοστό των ανέργων, συν το ποσοστό των λεγόμενων «αποθαρρυμένων εργαζομένων», συν όλα τα άλλα άτομα που είναι στο περιθώριο της αγοράς εργασίας ως ποσοστό του πολιτικού εργατικού δυναμικού (U-5) (π.χ. ηλικιωμένοι με πενιχρές ή καθόλου συντάξεις). Αυτή η κατηγορία έφθανε τον Ιούνη επισήμως το 6,4%.
• Η τελευταία κατηγορία ανέργων (U-6) αφορά το συνολικό αριθμό των ανέργων, των ατόμων που είναι στο περιθώριο του εργατικού δυναμικού, των ημιαπασχολούμενων από ανάγκη και όχι από επιλογή (U-6) και το οποίο τον Ιούνη έφθασε στο 10,5% (από 12,4% που ήταν το αντίστοιχο περσινό διάστημα).

Υψηλό ποσοστό μακροχρόνια ανέργων

Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζουν και τα στοιχεία που σχετίζονται με τις τάσεις που αφορούν στη μακροχρόνια ανεργία στις ΗΠΑ, καθώς φαίνεται ότι μολονότι το ποσοστό της επίσημης ανεργίας μέσου όρου έχει μειωθεί τους τελευταίους μήνες, εντούτοις παραμένει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, αφού φέτος έχουμε το μεγαλύτερο ποσοστό μακροχρόνια ανέργων σε σχέση με το 1994.

Τα τελευταία τρία συναπτά έτη το ποσοστό των ανθρώπων που αναζητούν εργασία πάνω από 27 βδομάδες (πάνω από εξάμηνο) έφθασε στο ποσοστό ρεκόρ του 45,1% των ανέργων το δεύτερο τρίμηνο του 2010. Το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 31,6% το τέταρτο τρίμηνο του 2014.

Το ποσοστό των ανέργων που ήταν χωρίς δουλειά πάνω από 52 βδομάδες (πάνω από χρόνο) έφθασαν το δεύτερο τρίμηνο του 2011 στο ποσοστό ρεκόρ του 31,9%. Το ποσοστό τωνανέργων χωρίς δουλειά πάνω από 99 βδομάδες (πάνω από δύο χρόνια) «χτύπησε» σε επίπεδα ρεκόρ του 15,1% το τέταρτο τρίμηνο του 2011.

Αλλη πλευρά της ανεργίας αναδεικνύει και φυλετικές ανισότητες που μαστίζουν κυρίως την αφροαμερικανική κοινότητα. Μεταξύ των ανέργων, οι πιο πολυάριθμοι είναι οι Αφροαμερικανοί και οι Ασιάτες. Από την ανάλυση δεδομένων προκύπτει ότι οι το 39,6% των ανέργων ήταν Αφροαμερικανοί. Το 37,7% Ασιάτες. Το 31,5% λευκοί και το 29,9%Ισπανόφωνοι.

Ακόμη χειρότερη είναι η εικόνα των ανέργων πάνω από δύο χρόνια με τους Αμερικανούς ασιατικής καταγωγής να αποτελούν το 24,8%, ακολουθούν οι Αφροαμερικανοί με 13%, έπονται οι λευκοί με 11,4% και τέλος οι Ισπανόφωνοι με 10%.

Η ανεργία άνω των έξι μηνών χτυπά πιο πολύ το εργατικό δυναμικό ηλικίας άνω των 55 ετών και λιγότερο τους Αμερικανούς από 16 έως 24 ετών. Π.χ. το 2014 το 22,1% των ανέργων έως 25 ετών έψαχνε πάνω από έξι μήνες για δουλειά, σε σύγκριση με το 44,6% άνω των 55 ετών.

Εντούτοις διαπιστώνει κανείς πως η ανεργία δεν κάνει... «μορφωτικές» διακρίσεις αφού, ιδιαίτερα στους Αμερικανούς από 25 ετών και άνω χτυπά περίπου το ίδιο και τους απόφοιτους γυμνασίου (38%), και τους απόφοιτους λυκείου (38,2%), τους απόφοιτους ΙΕΚ ή κολεγίων (37,8%) και τους απόφοιτους ΑΕΙ (37,7%). Το πλέον αξιοσημείωτο ωστόσο είναι ότι χωρίς δουλειά, κατά μέσο όρο, είναι περίπου 4 στους 10 νεαρούς Αμερικανούς,ποσοστό - βόμβα για τα θεμέλια της κοινωνίας μακροπρόθεσμα! Και εκεί βέβαια υπάρχουν φυλετικές διακρίσεις σε βάρος, «εννοείται», των νεαρών Αφροαμερικανών: Μεταξύ Απρίλη 2014 και Μάρτη 2015, οι άνεργοι Αμερικανοί ηλικίας 17 έως 30 ετών ήταν το 33,8% των λευκών, το 36,2% των ισπανόφωνων και το 51,3% των Αφροαμερικανών!

Πού «χτυπά» η ανεργία...

Ποιους κλάδους όμως πλήττει περισσότερο η ανεργία σήμερα στις ΗΠΑ; Τα γραφείο στατιστικών μελετών του υπουργείου Εργασίας στην τελευταία έκθεσή του (http://www.bls.gov/spotlight/2015/long-term-unemployment/pdf/long-term-unemployment.pdf) διαπιστώνει ότι το 2014 οι περισσότεροι άνεργοι ήταν υπάλληλοι γραφείου και από το χώρο των πωλήσεων (ποσοστό 35%), κατά 34% από το χώρο των μικρομεσαίων επαγγελματιών αυτοαπασχολούμενων, κατά 33,5% από το χώρο της παραγωγής και της μεταφοράς εμπορευμάτων και κατά 28% από το χώρο των φυσικών πόρων, της οικοδομής και της ανακαίνισης - συντήρησης.

Σε γενικές γραμμές, προκύπτει ότι οι περισσότεροι άνεργοι χάνουν θέσεις μισθωτού εργαζομένου και μετατρέπονται συχνά σε ημι-απασχολούμενους από ανάγκη. Ετσι, αρκετές από τις «νέες θέσεις» εργασίας που δημιουργούνται εξασφαλίζουν πενιχρές αποδοχές και λιγοστά ασφαλιστικά δικαιώματα... Οι πλέον χαμηλόμισθες θέσεις εργασίας ανήκουν στους εργαζόμενους στο χώρο της ετοιμασίας ή επεξεργασίας τροφίμων και εστίασης (π.χ. φαστφουντάδικα με αποδοχές 19.000 δολάρια το χρόνο), οι μεσαία αμειβόμενοι ήταν κυρίως οι νοσοκόμες (με καθαρό ετήσιο τα 69.700 δολάρια), ακολουθούν οι γραμματείς και διοικητικοί υπάλληλοι (με 34.500 δολάρια ετησίως) και οι πλέον υψηλόβαθμοι είναι οι γιατροί (και δη οι οδοντίατροι, αναισθησιολόγοι), οι μηχανικοί της βιομηχανίας πετρελαίου και οι διευθυντές μεγάλων επιχειρήσεων με ετήσιες αποδοχές που ξεπερνούν τις 110.000 δολάρια.

Διαφορές παρουσιάζουν τα ποσοστά ανεργίας στις ΗΠΑ και κατά γεωγραφική περιοχή. Τοχαμηλότερο ποσοστό ανέργων χωρίς δουλειά άνω του εξαμήνου το είχε πέρσι η Βόρεια Ντακότα με 13,1% και το υψηλότερο η Περιοχή της Κολούμπια (ευρύτερη περιοχή της Ουάσιγκτον) με 49,2%.

Στοιχεία που αφορούν το Μάη του 2015 και τη «γεωγραφική» εικόνα της ανεργίας άνω εξαμήνου στις ΗΠΑ δείχνουν περιοχές του Λίνκολν, της Νεμπράσκα και της Αϊόβα να έχουν το χαμηλότερο δείκτη ανεργίας σε όλη τη χώρα με ποσοστά που κυμαίνονταν μεταξύ 2,2% και 2,3%. Αντίθετα, τα υψηλότερα ποσοστά τα είχε η Γιούμα της Αριζόνα (23,1%) και το Ελ Σέντρο της Καλιφόρνια (με 21,31%).

Από τα παραπάνω στοιχεία, τα πιο ανησυχητικά δεδομένα αφορούν κυρίως τους νέους εργαζόμενους στις ΗΠΑ καθώς εκατομμύρια νεαροί ξεκινούν την ενήλικη ζωή τους δίχως την παραμικρή ελπίδα για μία θέση στην παραγωγική διαδικασία, με αποτέλεσμα κάποιοι από αυτούς να στρέφονται στην παραοικονομία, σε παραβατικές συμπεριφορές ή και στο οργανωμένο έγκλημα. Ομως, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, η εργατική τάξη στις ΗΠΑ και δη οι νέοι, συνθλίβονται από τις «μυλόπετρες» της εκμετάλλευσης του καπιταλισμού: είτε είναι άνεργοι δίχως στον ήλιο μοίρα είτε εργαζόμενοι με πενιχρές αποδοχές και δικαιώματα σε σχέση με τους γονείς και τους παππούδες τους, σε βάρος των οποίων οι καπιταλιστές αυγατίζουν τα κέρδη τους. Αυτό όσο το ανέχονται και δεν συνειδητοποιούν τη δύναμη που έχει η ταξική πάλη.