41ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΝΕ - «ΟΔΗΓΗΤΗ» «Σε κάποιους στίχους που 'μειναν στη μέση για να τους τελειώσουμε»...

Από τις περσινές εκδηλώσεις

Το τριήμερο κορύφωσης του41ου Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή» στην Αθήνα, στις 17, 18 και 19 Σεπτέμβρη, στο Πάρκο «Α. Τρίτσης» στο Ιλιον, πέρα από το πλούσιο πρόγραμμα με συναυλίες και αφιερώματα στις μεγάλες σκηνές, έχει να επιδείξει και πολύ ενδιαφέρον πολιτικό - πολιτιστικό πρόγραμμα στους επιμέρους χώρους του.

«Σε κάποιους στίχους που 'μειναν στη μέση για να τους τελειώσουμε»... Με αυτούς τους στίχους του κομμουνιστή ποιητή Γιάννη Ρίτσου επέλεξε φέτος η ΚΝΕ να «ντύσει» τις εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν στο χώρο του Πολιτισμού που θα βρίσκεται φέτος στο θεατράκι στο πάρκο «Α. Τρίτσης».

Μέσα από τις δραστηριότητες, τις εκδηλώσεις, την έκθεση ο χώρος του Πολιτισμού στο φετινό Φεστιβάλ στοχεύει να αναδείξει, να φέρει τη νέα γενιά σε επαφή με καλλιτέχνες που εξέφρασαν τους αγώνες, τις αγωνίες, τα οράματα και την προοπτική του λαού μας. Να γνωρίσουν οι νέοι, κομμουνιστές καλλιτέχνες που στρατεύτηκαν με το έργο και τη ζωή τους στη μεγάλη υπόθεση, στον αγώνα για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Να μάθουν για τη σπουδαία θέση που κατείχε και κατέχει ο πολιτισμός, ως συστατικό κι απαραίτητο στοιχείο για την ολοκλήρωση της προσωπικότητας του ανθρώπου, σε όλες τις φάσεις της Ιστορίας του Κόμματός μας, ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Να μάθει για τους κομμουνιστές που μετέτρεπαν τη φυλακή σε σχολείο, που οργάνωναν πλούσια πολιτιστικά δρώμενα, που υπερασπίστηκαν και με αυτό τον τρόπο το δικαίωμά τους στη ζωή απέναντι στους διώκτες, στους δεσμοφύλακές τους, οι οποίοι επιδίωκαν με κάθε τρόπο να τους κάνουν να λυγίσουν, να υποταχθούν...

Το αναλυτικό πρόγραμμα

Πέμπτη 17/9, 19.00: Σύντομη παρουσίαση της ζωής και του έργου των εικαστικών Γιάννη Στεφανίδη και Γιώργου Φαρσακίδη, που έργα τους θα φιλοξενούνται στο χώρο του Πολιτισμού. Καθ' όλη τη διάρκεια του 3ήμερου θα πραγματοποιούνται ξεναγήσεις στην έκθεση από εικαστικούς και φοιτητές της ΑΣΚΤ.

20.00: Μουσική παράσταση - αφιέρωμα: «Γεια σας αδέρφια, θα 'ρθει η λευτεριά». Η εκδήλωση είναι αφιερωμένη στις Γυναικείες Φυλακές Αβέρωφ, εκεί όπου η οργανωμένη πάλη των γυναικών κρατουμένων, με μπροστάρισσες τις κομμουνίστριες, βγήκε νικήτρια στη σύγκρουσή της με το αστικό κράτος και τους εκμεταλλευτές.

Το Συγκρότημα της ΚΝΕ θα παρουσιάσει το δίσκο με την επανεκτέλεση τραγουδιών, που γράφτηκαν, τραγουδήθηκαν στις Γυναικείες Φυλακές Αβέρωφ. Τραγούδια για τη ζωή τους στη φυλακή, για τις δύσκολες στιγμές που έζησαν, τραγούδια για τις γυναίκες που τις αποχαιρετούσαν πριν τις πάρουν για εκτέλεση: «Και κάθε τόσο μας παίρνουν και μία, αύριο μπορεί η δική μου σειρά, / γεια σας αδέρφια, στερνό μας τραγούδι, γεια σας αδέρφια, θα 'ρθει η λευτεριά», για την επιμονή τους να μην υποκύψουν στα βασανιστήρια, τη λαχτάρα τους για τη ζωή, για να έρθουν καλύτερες μέρες.

Η παράσταση θα περιλαμβάνει ακόμα και χοροθεατρικά δρώμενα βασισμένα σε ποιήματα, γράμματα των φυλακισμένων κι άλλο πλούσιο υλικό με στοιχεία για τη ζωή τους μέσα στις φυλακές.

Παρασκευή 18/9, 19.30: Εκδήλωση - αφιέρωμα στον λογοτέχνη Θέμο Κορνάρο, με τίτλο:«Για να μην κατακλύσει η ζούγκλα τους ανθρώπινους συνοικισμούς». Θα μιλήσει η Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνη του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ. Αποσπάσματα από έργα του θα διαβάσει η ηθοποιός Λίλα Καφαντάρη.

Συζήτηση για τη ζωή και το έργο του σπουδαίου κομμουνιστή λογοτέχνη Θέμου Κορνάρου. Για τον συγγραφέα των βιβλίων: «Αγιον Ορος, Οι άγιοι χωρίς μάσκα», «Σπιναλόγκα», «Στρατόπεδο Χαϊδαρίου», «Με τα παιδιά της θύελλας», «Στάχτες και φοίνικες» και πολλών άλλων. Για τον αγωνιστή που έμεινε φυλακισμένος στο τρομερό στρατόπεδο του Χαϊδαρίου, που συλλαμβάνεται ξανά στις μάχες της Αθήνας το Δεκέμβρη του '44, που εξορίστηκε στη Μακρόνησο και στον Αη - Στράτη. Για τον «κουμπάρο», όπως ήταν η προσωνυμία του, που τον χαρακτήριζε η μεγάλη και βαθιά αγάπη και πίστη στον άνθρωπο, που γράφει γι' αυτόν ο Γιάννης Ρίτσος: «Κουμπάρε, εσύ όλα τα 'δωσες στ' αδέρφια σου, / τίποτα δεν εκράτησες για σένανε / Κουμπάρε, πολλά σου χρωστάει ο κόσμος όλος, / κι εγώ σου χρωστάω ακόμα πιότερα (...) / κι ακόμα σου χρωστάω εκείνο το βιολί που έβαλες για φεγγίτη μας στη σκηνή Α 16 του Αη - Στράτη».Για τον κομμουνιστή δημιουργό που είχε καθαρό ποιος ήταν ο σκοπός του: «Ξέρω πού πηγαίνω και τι θέλω. Βρήκα την πόρτα που φέρνει πέρα από τον κατάκλειστο κάμπο, και πάω να συναντήσω το Λαό που μάχεται, και να γίνω ένας από τους πρακτικογράφους των αγώνων του».

Σάββατο 19/9, 19.00: Παρουσίαση νέου, πρωτότυπου μελοποιημένου έργου πάνω σε ποίηση του Ναζίμ Χικμέτ, που θα δημιουργηθεί μετά από κάλεσμα της Πολιτιστικής Επιτροπής και της Επιτροπής Φεστιβάλ.

Εκθεση με έργα των Φαρσακίδη και Στεφανίδη

Στο χώρο του Πολιτισμού θα στεγαστεί έκθεση με έργα των κομμουνιστών κι αγωνιστών εικαστικών Γιώργου Φαρσακίδη και Γιάννη Στεφανίδη. Τα έργα που θα εκτεθούν, έχουν θέμα τα «πέτρινα χρόνια», τα χρόνια των εξοριών και των φυλακών. Αλλωστε, και οι δύο αυτοί σπουδαίοι εικαστικοί εξορίστηκαν. Τα έργα τους αναπτύχθηκαν μέσα στη φωτιά του αγώνα, είναι «κομμάτια» από τη ζωή, τις ηρωικές αγωνιστικές σελίδες της Ιστορίας του λαού μας, αδιάψευστα ντοκουμέντα του αγώνα και του πολιτισμού των εξόριστων αγωνιστών.

Ο Γιάννης Στεφανίδης, ο δημιουργός του πασίγνωστου σήματος της ΕΠΟΝ, ήταν φοιτητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας, όταν είπε και τυπικά το «ναι» για να γίνει μέλος της ΕΠΟΝ της ΑΣΚΤ. Ηταν η περίοδος, που, όπως είχε πει ο Γ. Στεφανίδης, «το ατελιεδάκι της οδού Καπλανών μετατράπηκε σε εργαστήρι του καλλιτεχνικού συνεργείου της ΕΠΟΝ. Κρυφά και με συνωμοτικές διαδικασίες, τυπώναμε μικρές αφίσες, που έπειτα τις κολλούσαμε στους δρόμους (...) Ηταν σχέδια που εξέφραζαν την πολιτική γραμμή της ημέρας, την οποία έφερνε από "πάνω" ο Διονύσης, που δεν ήταν άλλος από τον Νίκο Καραντηνό». Το 1948 εξορίζεται στο Κοντοπούλι της Λήμνου. «Στα τοπία αυτής της περιόδου, δεν έκανα τίποτα ιδιαίτερο για να δείξω την εξορία. Ομως, τα έβλεπα με το μάτι του εξόριστου. Μέσα από κείνη τη σκιά. Ετσι, σε κανένα έργο μου εκείνης της περιόδου δεν υπάρχει ο ήλιος. Δεν τον είδα κι ας ήταν ο ήλιος όπως σε όλα τα μέρη της Ελλάδας...». Και συνεχίζει: «Φύγαμε από το Κοντοπούλι, αφήνοντας ο καθένας μας και κάτι εκεί, μα το κυριότερο, αφήσαμε μια χρονιά απ' τη ζωή μας. Στις "αποσκευές" μου είχα μια ξύλινη βαλίτσα με διπλό πάτο. Εκεί έκρυψα όλα τα σχέδιά μου... Οταν φτάσαμε στο Μούδρο, μάθαμε ότι τελικά θα μας πάνε στη Μακρόνησο. Και μας πήγαν. Εκεί δεν τράβηξα ούτε μια γραμμή και δεν μπορώ να πω τίποτα γι' αυτήν. Η Μακρόνησος ούτε περιγράφεται, ούτε ζωγραφίζεται».

Ο Γιώργος Φαρσακίδης στην περίοδο της Κατοχής ασχολήθηκε με τις γελοιογραφίες. «Στην Κατοχή θα φιλοτεχνήσω γελοιογραφίες με στόχο τους εισβολείς και τους "Ελληνες" συνεργάτες τους. Στην αρχή σατίριζα τους Γερμανούς του εργοστασίου, και μετά τα γεγονότα. (...) Οι γελοιογραφίες μου περνούσαν χέρι χέρι, γελάγαμε, κουβεντιάζαμε...». Το καλοκαίρι του '44 εντάσσεται στον ΕΛΑΣ Χαλκιδικής, όπου και τραυματίζεται βαριά και στα δυο του χέρια. Στη συνέχεια παίρνει τον ίδιο «δρόμο», που ακολουθούν και χιλιάδες σύντροφοί του μετά την απελευθέρωση. Από το '49 μέχρι το '61 (με ένα μικρό διάλειμμα το '56) και άλλα 3,5 χρόνια στη διάρκεια της χούντας θα «επισκεφθεί» τη Μακρόνησο, τον Αη - Στράτη, τη Γυάρο και τη Λέρο. Συνολικά 16,5 χρόνια εξορίας. «Η πρώτη μου γνωριμία με την ξυλογραφία είχε γίνει το 1949 - '50 στο "Σύρμα" των πολιτών στο ΑΕΤΟ - ΕΣΑΙ στο Μακρονήσι. Είχε πέσει στα χέρια μου μια "Φιλολογική Πρωτοχρονιά" με χαρακτικά, απ' ό,τι θυμάμαι, των Κορογιαννάκη, Τάσσου, Βασιλείου, Χυτήρη και άλλων». Ακολούθησε ο Αη - Στράτης. «Εκεί, οι συνθήκες ήταν κάπως καλύτερες από εκείνες της Μακρονήσου. Δε σε σκοτώνανε, δε σε βασάνιζαν, αλλά υπήρχε η πολύχρονη κράτηση. Ολη τη δεκαετία του '50 ήμουν εκεί. Στο στρατόπεδο των πολιτικών εξόριστων του Αη - Στράτη, ο δάσκαλος, που μας μύησε στην τεχνική της ξυλογραφίας, στάθηκε ο ζωγράφος - χαράκτης Χρήστος Δαγκλής». Και συνεχίζει: «Στον Αη - Στράτη κάναμε και ζωγραφική, μάλιστα, είχαμε και σχολή μοντέλου... Ζωγραφίζαμε, χαράζαμε, τυπώναμε κάρτες και επί χούντας, αργότερα, στη Γυάρο και τη Λέρο. Να μάθουν οι έξω ότι ζούμε και κρατάμε άπαρτο το αγωνιστικό μας χαράκωμα».