ΙΡΑΝ - ΑΡΣΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΥΡΩΣΕΩΝ Οξυνση του ανταγωνισμού των μονοπωλίων

Εκτός από την Ενέργεια έντονο εκδηλώνεται το ενδιαφέρον
των μονοπωλίων και σε άλλους τομείς, όπως της ξένης αυτοκινητοβιομηχανίας

Σαν «μάννα εξ ουρανού» έπεσε για τα διεθνή μονοπώλια η άρση των διεθνών κυρώσεων κατά του Ιράν το περασμένο Σάββατο 16 Γενάρη. Σε μία σύνθετη και ταραγμένη γεωπολιτική και οικονομική συγκυρία, που στιγματίζεται από την καθοδική πορεία των διεθνών τιμών του πετρελαίου και άλλων εμπορευμάτων, τα σημάδια επιβράδυνσης της κινεζικής οικονομίας που επιδρούν αρνητικά στις άλλες οικονομίες λόγω μείωσης των εξαγωγών τους, και τις δυσκολίες που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν οι οικονομίες της Ευρωζώνης, η άρση των κυρώσεων κατά της Τεχεράνης, που είχαν επιβληθεί με πρόσχημα το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, κάνει πολλούς καπιταλιστές να στηρίζουν πολλές ελπίδες για το άνοιγμα νέων αγορών και αύξηση της κερδοφορίας τους. Μία πρόσφορη (για ένα μεγάλο μέρος κυρίως του δυτικού μεγάλου κεφαλαίου) αγορά 80 εκατομμυρίων ανθρώπων, που ζουν σε μία χώρα με σημαντική γεωπολιτική θέση, στρατηγικά ενεργειακά αποθέματα, που σε πετρέλαιο είναι τα τέταρτα μεγαλύτερα στον κόσμο και σε φυσικό αέριο τα δεύτερα μεγαλύτερα μετά τη Ρωσία. Η άρση των κυρώσεων, λοιπόν, δημιουργεί μεγάλες προσδοκίες, κάνοντας ήδη πολλούς αναλυτές σε ΗΠΑ και ΕΕ να αναρωτιούνται μήπως το Ιράν είναι η «επόμενη Κίνα» της διεθνούς παγκοσμιοποιημένης οικονομίας...

Το βέβαιο είναι πως η δυναμική επαναφορά του Ιράν στο προσκήνιο της διεθνούς οικονομίας θα οξύνει ακόμη περισσότερο τον ανταγωνισμό, ωστόσο από την αναμενόμενη ανάπτυξη θα ωφεληθούν τα μονοπώλια ενώ οι εργάτες, άντε να πάρουν το πολύ κάποια ψίχουλα σε σχέση με τα υπερκέρδη των εκμεταλλευτών τους, ντόπιων και ξένων.

Η πρεμούρα του ξένου μεγάλου κεφαλαίου να εξασφαλίσει ένα καλό μερίδιο από την ιρανική αγορά δε γνωρίζει σύνορα, συμμαχίες και «παραδοσιακές φιλίες». Ως εκ τούτου, οι τριβές και οι αντιπαραθέσεις στο πλαίσιο του ανταγωνισμού των ιμπεριαλιστών μεταξύ τους μπορεί να μεταβάλλουν το τοπίο εταίρων και αντιπάλων του Ιράν μέσα στους επόμενους μήνες.

Δυτικά μονοπώλια σε θέσεις μάχης

Οι διαγκωνισμοί των διεθνών μονοπωλίων στους τομείς της Ενέργειας, της Βιομηχανίας, του χρηματοπιστωτικού τομέα, των Κατασκευών, των Υποδομών και των Μεταφορών είναι μόνο μερικά από τα πεδία σφοδρών συγκρούσεων μεταξύ ανταγωνιστικών οικονομικών συμφερόντων που θα παιχτούν σε διάφορα επίπεδα.

Αναμένεται ως εκ τούτου να ενταθεί η κόντρα μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ, μολονότι η δεύτερη έχει ήδη (λόγω παρελθόντος) εξασφαλίσει πιο ευνοϊκή μεταχείριση από την ιρανική αστική τάξη. Ο ανταγωνισμός θα ενταθεί και μεταξύ των χωρών - μελών της ΕΕ, καθώς π.χ. Γερμανοί, Γάλλοι, Ιταλοί και Σουηδοί βιομήχανοι και κατασκευαστές θα παλέψουν σκληρά για να πάρουν το μεγαλύτερο μερίδιο στην πίτα της βιομηχανικής ανασυγκρότησης και εκσυγχρονισμού του Ιράν. Ας μην ξεχνάμε πως ΕΕ και Ιράν έχουν σήμερα εμπορικές συναλλαγές ύψους 8 δισ. δολαρίων, τις οποίες σκοπεύουν να τετραπλασιάσουν έως το 2017.

Επιπλέον, οξύνεται ο ανταγωνισμός και με παραδοσιακούς σύμμαχους του Ιράν, όπως η Ρωσία και η Κίνα.

Στον τομέα της Ενέργειας, ο ανταγωνισμός των παραδοσιακών Ρώσων και Ιρανών συμμάχων δεν αποκλείεται να δημιουργήσει νέα δεδομένα στις μεταξύ τους σχέσεις, καθώς η ΕΕ εξαπολύει δυναμική επίθεση «φιλίας» για να εξασφαλίσει την ενεργειακή απεξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο, που είναι περίπου το ένα τρίτο των εισαγωγών που πραγματοποιεί από το εξωτερικό.

Το Φλεβάρη μεταβαίνει στην Τεχεράνη 15μελές κλιμάκιο ειδικών της ΕΕ, για να αξιολογήσει και να διερευνήσει τις δυνατότητες ενεργειακής συνεργασίας, με τον Επίτροπο της ΕΕ για το Κλίμα και την Ενέργεια, Μιγκέλ Αρίας Κανέτε, να δηλώνει πρόθυμος να προωθήσει τις εισαγωγές ιρανικού πετρελαίου και φυσικού αερίου ως εναλλακτική λύση απέναντι στις εισαγωγές από τη Ρωσία. Ο Κανέτε είναι υπέρ της εισαγωγής ιρανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και διά θαλάσσης, αλλά και μέσω του σύνθετου δικτύου αγωγών προς την Ευρώπη, όπως ο (υπό ανάπτυξη) λεγόμενος «Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου» (ΤΑΡ), μήκους 4.000 χλμ., που θα διέρχεται από επτά χώρες, μεταφέροντας φυσικό αέριο από την Κασπία (μέσω Αζερμπαϊτζάν) μέχρι την Ιταλία. Αυτό το δίκτυο δεν αποκλείεται να «διευρυνθεί» για να «χωρέσει» το ιρανικό φυσικό αέριο...

Παράλληλα, αναμένεται όξυνση του ανταγωνισμού στο τρίγωνο Σαουδικής Αραβίας - Ιράν - Κίνας, με τους δύο τελευταίους να είναι στρατηγικοί εταίροι σε σημαντικά περιφερειακά και διεθνή ζητήματα. Δεν είναι τυχαίο πως ο Κινέζος Πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, είναι ο πρώτος ηγέτης παγκοσμίως που μετέβη (χτες Παρασκευή) στην Τεχεράνη, μετά την άρση των κυρώσεων, καθώς επιδιώκει να εξασφαλίσει ένα σημαντικό μερίδιο της ιρανικής αναπτυσσόμενης αγοράς και στα κινεζικά ενεργειακά, κατασκευαστικά, βιομηχανικά μονοπώλια.

Προηγουμένως, βέβαια, ο Κινέζος ηγέτης είχε επισκεφτεί την Τρίτη τη Σαουδική Αραβία, με την οποία το Ιράν έχει επιδεινώσει δραματικά τις σχέσεις του από τις 2 Γενάρη.

Επί του παρόντος, η Κίνα δείχνει να προσπαθεί να τα έχει καλά και με τους δύο γεωπολιτικούς αντιπάλους, επιδιώκοντας να εξασφαλίσει τα μέγιστα δυνατά αποθέματα σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Την Τετάρτη, για παράδειγμα, πριν αναχωρήσει για το Κάιρο ο πρόεδρος Σι, υπογράφηκε στο Ριάντ συμφωνία ανάμεσα στη σαουδαραβική πετρελαϊκή εταιρεία ARAMCO και την κινεζική πετρελαϊκή εταιρεία SINOPEC ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αναμφισβήτητα, η Σαουδική Αραβία είναι σήμερα ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου της Κίνας. Ας μην ξεχνάμε, όμως, ότι τη θέση αυτή είχε έως το 2011 το Ιράν, το οποίο δίχως άλλο θα επιχειρήσει να την ξανακατακτήσει.

Διαπάλη σε πολλά πεδία

Τα μονοπώλια από Βόρεια Αμερική, Ευρώπη και Ασία θα διαγκωνιστούν, διεκδικώντας ένα καλό κομμάτι σε τομείς όπως:

• Η αυτοκινητοβιομηχανία (με ζηλευτό «μήλον της Εριδος» τις ανάγκες εκσυγχρονισμού της ιρανικής αυτοκινητοβιομηχανίας «Khodro»), όπου ήδη κάνουν ουρά για μπίζνες στο Ιράν αυτοκινητοβιομηχανίες όπως «Daimler», «Peugeot», «Renault», «Fiat», αλλά και η ιαπωνική «Suzuki», που ευελπιστεί να μονοπωλήσει τον τομέα των ανταλλακτικών.
• Η αεροναυπηγική και ο εκσυγχρονισμός των 54 αεροδρομίων του Ιράν. Ηδη ο Ιρανός υπουργός Μεταφορών έχει παραγγείλει 114 αεροσκάφη από την «Airbus» για τις ανάγκες εκσυγχρονισμού του γερασμένου στόλου των Ιρανικών Αερογραμμών, ενώ προβλέπονται παραγγελίες και για άλλα 400 πολιτικά αεροσκάφη. Προοπτικές για νέες μπίζνες αναμένεται να προκαλέσει ο εκσυγχρονισμός των δεκάδων ιρανικών αεροδρομίων, όπου αναμένεται αύξηση της επιβατικής κίνησης και της μεταφοράς εμπορευμάτων.
• Η οδοποιία, λόγω των αυξημένων νέων αναγκών που δημιουργεί το διεθνές διαμετακομιστικό εμπόριο στο μεγάλο οδικό δίκτυο της χώρας (και από άποψη συντήρησης αλλά και από άποψη επέκτασής του) και η επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου που έως το 2015 είχε μήκος 10.225 χλμ. και σχεδιάζεται να διπλασιαστεί σε 25.000 χλμ. έως το 2025.
• Το τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα, που έχει τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης, μεταξύ άλλων λόγω αύξησης των συναλλαγών του ιρανικού κεφαλαίου με τα ξένα μονοπώλια, αλλά και λόγω των τεράστιων περιθωρίων για μπίζνες που δημιουργεί η καχεκτική εσωτερική τραπεζική αγορά. Σημαντικό ενδιαφέρον έχουν εκφράσει μεγάλες τράπεζες από τις ΗΠΑ, την ΕΕ αλλά και τις πετρελαιομοναρχίες του Περσικού Κόλπου, με πρώτα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που φιλοξενούν στο έδαφός τους μία από τις μεγαλύτερες ιρανικές παροικίες (500.000 ανθρώπων). Αξίζει να σημειωθεί ότι με το «καλημέρα» της διεθνούς άρσης των κυρώσεων έναντι της Τεχεράνης, αποδεσμεύτηκαν 100 δισεκατομμύρια δολάρια ιρανικών τραπεζικών κεφαλαίων στο εξωτερικό, σημαντικό μέρος των οποίων αναμένεται να παραμείνει στο εξωτερικό για την πραγματοποίηση ιρανικών εισαγωγών σε πλειάδα προϊόντων.
  Το αυξημένο ελληνικό ενδιαφέρον

Αυξημένο είναι το ενδιαφέρον του ελληνικού και του ιρανικού μεγάλου κεφαλαίου για μπίζνες στον άξονα Αθήνα - Τεχεράνη.

Το Ιράν προσδοκά να ανακτήσει το κομμάτι της ελληνικής αγοράς εισαγωγής πετρελαίου που έχασε με τις κυρώσεις του 2011. Στην Αθήνα, για παράδειγμα, ολοκληρώνει σήμερα διήμερη επίσημη επίσκεψη, κατόπιν πρόσκλησης του ελληνικού υπουργείου Ενέργειας, ο Ιρανός αναπληρωτής υπουργός Πετρελαίου, αρμόδιος για τις διεθνείς σχέσεις, Δρ. Αμίν Χοσείν Ζαμανίνια, συνοδεία αντιπροσωπείας της «Εθνικής Ιρανικής Εταιρείας Πετρελαίου». Ο Ιρανός αξιωματούχος είχε προγραμματίσει συναντήσεις και με στελέχη των ΕΛΠΕ, που πριν την επιβολή των κυρώσεων αποτελούσαν έναν από τους μεγαλύτερους παγκοσμίως αγοραστές ιρανικού αργού πετρελαίου. Ο Ζαμανίνια δεν αποκλείεται να θυμίσει στους Ελληνες αξιωματούχους το ενδιαφέρον της ιρανικής εταιρείας «Tadbir Energy Development Group» για είσοδο στο μετοχικό κεφάλαιο ελληνικού διυλιστηρίου. Το ιρανικό ενδιαφέρον για διυλιστήρια στο εξωτερικό είναι έντονο, όπως φάνηκε προχτές, με την περίπτωση της Ισπανίας και την ανακοίνωση ιρανο-ισπανικής συμφωνίας για την κατασκευή ιρανικού διυλιστηρίου στην πόλη Αλγκεσίρας (στα στενά του Γιβραλτάρ), το οποίο επιδίωκε να φτιάξει αρχικά η ρωσική εταιρεία ROSNEFT, μέχρι που επιβλήθηκαν οι κυρώσεις της ΕΕ σε βάρος της Μόσχας...

Η άρση των διεθνών κυρώσεων είναι σαφές πως έχει, μεταξύ άλλων, ανοίξει την όρεξη και του ελληνικού εφοπλιστικού κεφαλαίου, που εποφθαλμιά σημαντικό μερίδιο από την αγορά της μεταφοράς του ιρανικού (προς εξαγωγή) πετρελαίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου.

Στον τομέα του Τουρισμού, η Αθήνα επιδιώκει να κατακτήσει ένα σημαντικό κομμάτι της ιρανικής μεσαίας τάξης που συνηθίζει να διαθέτει σημαντικά ποσά για ταξίδια στο εξωτερικό, κυρίως την άνοιξη, με την έναρξη του ιρανικού νέου έτους. Στην Τεχεράνη θα βρεθεί την επόμενη βδομάδα (28-29 Γενάρη) ο γγ του ΕΟΤ, Δ. Τρυφωνόπουλος, ενόψει της συμμετοχής του ΕΟΤ στη Διεθνή Εκθεση Τουρισμού Τεχεράνης (ΤΙΤΕ) στις 16-19 Φλεβάρη.

Ας μην ξεχνάμε πως τέλη Νοέμβρη είχε μεταβεί στο Ιράν πολυμελής ελληνική επιχειρηματική αντιπροσωπεία και κυβερνητικοί αξιωματούχοι, όπως ο υπουργός Εξωτερικών, Ν. Κοτζιάς, ο υφυπουργός, Δ. Μάρδας και η υφυπουργός Βιομηχανίας, Θεοδώρα Τζάκρη, συμμετέχοντας μεταξύ άλλων σε ημερίδα με το χαρακτηριστικό τίτλο «Ιράν - Ελλάδα: Ανεξερεύνητες ευκαιρίες». Μεταξύ των 40 επιχειρηματιών που συμμετείχαν στην αποστολή ήταν εκπρόσωποι της «Aegean Airlines», ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΩΝ, όμιλος Μουνδρέας, «Panou Audiovisual», «Space Hellas», «J&P», «Kapachim», «Diamonds Shipping & Trading», ATC, AAS, «North Aegean Sea Canneries», οι φαρμακοβιομηχανίες ELPEN, DEMO, VIANEX και αρκετές ελληνικές εταιρείες κατασκευών και τροφίμων.

Σε κάθε περίπτωση, τα συμφέροντα του ελληνικού μεγάλου κεφαλαίου θα επιχειρήσει να προωθήσει στην Τεχεράνη το επόμενο διάστημα και ο Ελληνας πρωθυπουργός, Αλ. Τσίπρας.