«ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ» ΤΩΝ ΗΠΑ ΣΤΟ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ Κινήσεις στη σκακιέρα ισχυρών συμφερόντων και ανταγωνισμών

Από τις συναντήσεις που είχαν στελέχη της αμερικανικής πετρελαϊκής «Unocal» με τους «Ταλιμπάν» στο Τέξας πριν από περίπου 20 χρόνια...

Κατοχή σε βάθος χρόνου, με το βλέμμα στραμμένο σε Ρωσία, Κίνα και άλλες δυνάμεις της περιοχής

Οι ΗΠΑ αποφάσισαν (ξανά) να μην αποσύρουν τα στρατεύματα κατοχής στο Αφγανιστάν, αλλά να τα ενισχύουν, ενώ έχουν περάσει ήδη 16 χρόνια από την έναρξη της ιμπεριαλιστικής επέμβασης που εξαπέλυσαν στις 7 Οκτώβρη του 2001, αξιοποιώντας τις επιθέσεις της «Αλ Κάιντα»στους «Δίδυμους Πύργους», στις 11 Σεπτέμβρητου ίδιου έτους. Παρ' όλα αυτά, ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, ανακοίνωσε τα ξημερώματα της περασμένης Τρίτης τη «νέα στρατηγική» του για το Αφγανιστάν στο όνομα των αμερικανικών «εθνικών» (βλέπε μονοπωλιακών...) συμφερόντων.

Δεν είπε πόσοι ακριβώς θα είναι οι επιπλέον Αμερικανοί στρατιώτες. Εξήγησε όμως ότι αθέτησε την προεκλογική του εξαγγελία αποχώρησης των αμερικανικών δυνάμεων «για να μην εκμεταλλευτούν το κενό οι τρομοκράτες». Αν στη λέξη «τρομοκράτες» βάλει κανείς τα αναρίθμητα μονοπώλια και τις ανταγωνιστικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που επιβουλεύονται και εποφθαλμιούν τη στρατηγική θέση του Αφγανιστάν, αντιλαμβάνεται γιατί τα αμερικανικά στρατεύματα κατοχής ήρθαν για να μείνουν.

Αλλωστε, οι επιλογές των ΗΠΑ στην Κεντρική Ασία είναι ενταγμένες στον γεωπολιτικό ανταγωνισμό που οξύνεται στην περιφέρεια της Ασίας και του Ειρηνικού, σε αντιπαράθεση με τις επιδιώξεις αντίπαλων ιμπεριαλιστικών κέντρων, πρώτα από όλα της Ρωσίας και της Κίνας.

Το βασικό διακύβευμα

Τι είναι αυτό που διακυβεύεται στη χώρα και στην ευρύτερη περιοχή; Το Αφγανιστάν είναι στρατηγικό πέρασμα προς χώρες τής (γεμάτης κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου) Κεντρικής Ασίας, όπως το Τουρκμενιστάν, το Ουζμπεκιστάν και της Νότιας Ασίας (π.χ. Πακιστάν). Είναι «κόμβος» συνάντησης αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου από γειτονικές χώρες, αλλά και διάδρομος προς την Κίνα.

Επιπλέον, θεωρείται ένας από τους «στρατηγικούς» διαδρόμους που συνδέει νοητά την Κασπία Θάλασσα με την Αραβική. Είναι, με άλλα λόγια, σημαντικό «πέρασμα» πετρελαιαγωγών. Οπως αυτοί που σχεδιάζουν ή φτιάχνουν Ρώσοι στον βορρά και Κινέζοι στα ανατολικά.

Παράλληλα, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους πιέζουν για αύξηση των οδών διέλευσης αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι ΗΠΑ, μάλιστα, έχουν δημιουργήσει θέση «Αμερικανού Ειδικού Απεσταλμένου για την Ενέργεια στην Ευρασία», την οποία καλύπτει έως σήμερα ο πρέσβης Ρίτσαρντ Μόρνινγκσταρ. Ανθρωπος - κλειδί που συμμετείχε στην υπογραφή της διακυβερνητικής συμφωνίας για τον αγωγό «Nabucco» (αφορά τη μεταφορά αζέρικου φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας) και είχε εμποδίσει τη συμμετοχή του Ιράν...

Καθόλου αμελητέος είναι και ο ορυκτός πλούτος της χώρας. Εκθεση του Πενταγώνου και της Αμερικανικής Γεωλογικής Υπηρεσίας, τον Ιούνη του 2010, που έγινε με βάση παλιότερους σοβιετικούς γεωλογικούς χάρτες, κατέδειξε πως η αφγανική γη κρύβει σημαντικές ποσότητες ανεκμετάλλευτων ορυκτών αξίας άνω του ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων.

Βρήκαν τεράστιες «φλέβες» σιδήρου, χαλκού, κοβαλτίου, χρυσού, ουρανίου και «σπάνιων γαιών» όπως Λίθιο, Θόριο, Ταντάλιο και Νόβιο, που είναι απαραίτητα στα μονοπώλια ηλεκτρονικών προϊόντων και ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Σε αυτήν την έκθεση, η δυτική επαρχία Γάζνι χαρακτηρίζεται σαν «η Σαουδική Αραβία του Λίθιου». Εχουν επιπλέον καταγραφεί στοιχεία για κοιτάσματα πολύτιμων λίθων όπως ρουμπίνια, σμαράγδια κ.ά. Είναι συνεπώς έκδηλο γιατί οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους σχεδιάζουν να μείνουν ή να ελέγξουν την περιοχή σε βάθος χρόνου...

Σχεδιασμοί με μεγάλο βάθος

Η υπεράσπιση των μονοπωλιακών συμφερόντων από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις επιτάσσει μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Ετσι εργάζονται και οι ΗΠΑ, με ιδιαίτερη επιμονή και ζήλο, εδώ και τουλάχιστον τέσσερις δεκαετίες.

Σε μια προσπάθεια να απωθήσουν τους Σοβιετικούς, δημιούργησαν (με βάση σχέδιο του τότε συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας Ζίγκμπνιου Μπρεζίνσκι) τη δεκαετία του '80 τους λεγόμενους «Μουτζαχεντίν», ή «Μαχητές της Ελευθερίας», μεταξύ των οποίων ο τότε «άσημος» δισεκατομμυριούχους Σαουδάραβας Οσάμα Μπιν Λάντεν. Αυτοί αποτέλεσαν το πρόπλασμα για τη δημιουργία της «Αλ Κάιντα», μετά των «Ταλιμπάν» και έπειτα του «Ισλαμικού Κράτους».

Αποδείχτηκαν εξαιρετικά «χρήσιμο» πολυ-εργαλείο. Αφενός, αύξησαν κατά αμέτρητα δισεκατομμύρια τα κέρδη της CIA από το λαθρεμπόριο οπίου (το αφγανικό όπιο «καλύπτει» σήμερα το 90% της παγκόσμιας παραγωγής, με ετήσιο τζίρο εκατοντάδες δισεκατομμύρια ή και πάνω από ένα τρισεκατομμύριο δολάρια). Αφετέρου, έκαναν πολύνεκρες επιθέσεις που αξιοποιήθηκαν από τους ιμπεριαλιστές για να προωθήσουν πολέμους, κατοχή και τα συμφέροντά τους σε βάρος ανταγωνιστών.

Ετσι, πριν ακόμη ανατραπεί ο σοσιαλισμός στην ΕΣΣΔ, οι ΗΠΑ, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '90, προωθούσαν τη δημιουργία ενός αγωγού φυσικού αερίου στη νότια Ασία, μέσω της αφγανικής επαρχίας Κανταχάρ. Χρόνια μετά, το 2007, ο τότε Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών Ρίτσαρντ Μπούτσερ είχε αναφερθεί στους στόχους των ΗΠΑ λέγοντας: «Ενας από τους στόχους μας είναι να σταθεροποιήσουμε το Αφγανιστάν και να συνδέσουμε την Νότια και την Κεντρική Ασία, ώστε να ρέει η Ενέργεια στον νότο...».

Περιφερειακές κόντρες και «συμμαχικές» αντιθέσεις

Τα ζωτικά συμφέροντα αμερικανικών μονοπωλίων για πηγές και αγωγούς Ενέργειας στην ευρύτερη περιοχή πυροδοτούν εδώ και δεκαετίες τα βρώμικα παιχνίδια των ιμπεριαλιστών. Ωστόσο, τον δικό τους ρόλο παίζουν και άλλα δεδομένα, όπως η προσπάθεια του Πακιστάν να διασφαλίσει τα συμφέροντά του έναντι της Ινδίας, μιας χώρας 1,3 δισεκατομμυρίων ανθρώπων και ανταγωνιστικής πυρηνικής και οικονομικής δύναμης.

Στο πλαίσιο αυτό, εντείνει τη συνεργασία με την Κίνα, η οποία έκλεισε συμφωνία για πρόσβαση στο βορειοδυτικό πακιστανικό λιμάνι Γκουαντάρ, ώστε να είναι όσο πιο κοντά στα εξίσου στρατηγικά στενά του Ορμούζ που βλέπουν προς τον Περσικό Κόλπο... Ειδικοί αναλυτές εκτιμούν ότι, όταν οι Κινέζοι αναβαθμίσουν και αναλάβουν πλήρως τον έλεγχο του Γκουαντάρ, θα δυσκολέψουν τις «μπίζνες» ανταγωνιστικών δυτικών μονοπωλίων.

Στο παζλ μπλέκεται «μοιραία» και το Ιράν, που για τους δικούς του λόγους επιχειρεί ανοίγματα στις αγορές του Πακιστάν και της Ινδίας, μολονότι γνωρίζει τα εμπόδια που θα θέσουν ανταγωνιστικά μονοπώλια από τη Δύση.

Μοιραία, το μπλεγμένο κουβάρι των ανταγωνισμών και η συγκέντρωση του ενδιαφέροντος ισχυρών ιμπεριαλιστικών κέντρων στη συγκεκριμένη περιοχή, προκαλεί αντιθέσεις και στο εσωτερικό συμμαχιών, όπως αυτή ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Πακιστάν. Αυτό φάνηκε και από τις πιέσεις του Προέδρου Τραμπ στο Πακιστάν, καθώς εξάρτησε τη συνέχιση της αμερικανικής «βοήθειας» από τις επιδόσεις των πακιστανικών δυνάμεων κατά των «Ταλιμπάν».

Ωστόσο, η «απειλή» που βλέπουν οι Πακιστανοί στην Ινδία ξεπερνά εκείνη των Αφγανών «Ταλιμπάν», τους οποίους αξιοποιούν συχνά και ως «δίαυλο» για την προώθηση των συμφερόντων τους.

Αλλη «απειλή» για το Πακιστάν στο Αφγανιστάν σε σχέση με την Ινδία «ξεπροβάλλει» από τη λεγόμενη «Γραμμή Durant», που βρίσκεται στην αφγανο-πακιστανική μεθόριο. Κατά καιρούς, Αφγανοί ηγέτες είχαν προωθήσει τη δημιουργία του λεγόμενου «Παστουνιστάν» που θα ενώνει τις περιοχές της φυλής των Παστούν και στις δύο χώρες σε βάρος όμως ιδιαίτερα της πακιστανικής εδαφικής επικράτειας.

Την ίδια στιγμή, τις δικές της επιδιώξεις προωθεί και η Ινδία, αυξάνοντας τη συμμετοχή της στην οικονομική ενίσχυση και ανάπτυξη του Αφγανιστάν, σε αντιπαράθεση και με την Κίνα στην ευρύτερη περιφέρεια. Μόνο την τελευταία 15ετία, η Ινδία έχει ξοδέψει στο Αφγανιστάν 3 δισεκατομμύρια δολάρια.

Το παράδειγμα του αγωγού ΤΑΡΙ

Μιλώντας για το Αφγανιστάν, τους περιφερειακούς ανταγωνισμούς και την αμερικανική εμπλοκή, χαρακτηριστικότερη όλων είναι η περίπτωση του αγωγού ΤΑΡΙ, τα αρχικά του οποίου προέρχονται από το αγγλικό αρκτικόλεξο των τεσσάρων χωρών που συμμετείχαν στη δημιουργία του: Τουρκμενιστάν, Αφγανιστάν, Πακιστάν και Ινδία.

Ο αγωγός ΤΑΡΙ, που φτιάχνεται από το Δεκέμβρη του 2015, σχεδιάζεται να μεταφέρει φυσικό αέριο από την Κασπία του Τουρκμενιστάν στο Αφγανιστάν και από εκεί στο Πακιστάν και την Ινδία. Αναμένεται να λειτουργήσει το 2019. Ανάμεσα στους υποστηρικτές αυτού του αγωγού είναι και Κινέζοι, που τον βλέπουν σαν τμήμα της «σύγχρονης εκδοχής» του Δρόμου του Μεταξιού.

Ωστόσο, οι ανταγωνισμοί των ενεργειακών μονοπωλίων στον αγωγό ΤΑΡΙ ήταν έντονοι από νωρίς. Το αρχικό σχέδιο για τη δημιουργία του επεξεργάστηκε το Μάρτη του 1995 η αργεντίνικη εταιρεία Ενέργειας «Bridas Corporation». Ομως, την «έσβησαν» από τον χάρτη το αμερικανικό μονοπώλιο «Unocal» και η σαουδαραβική πετρελαϊκή εταιρία «Delta», που υπέγραψαν συμφωνία με το Τουρκμενιστάν τον Οκτώβρη του 1995 και το 1996 έκαναν την κοινοπραξία «CentGas».

Στο μεσοδιάστημα, οι ΗΠΑ προώθησαν τις σχέσεις με τους «Ταλιμπάν», αφού για να πετύχουν τη διέλευση του αγωγού, έπρεπε να συνεργαστούν στενά με το δημιούργημά τους. Το Γενάρη 1998, οι «Ταλιμπάν» επέλεξαν την κοινοπραξία «CentGas» και τον Ιούνη του 1998 η ρωσική «Γκάζπρομ» αναγκάστηκε να «ρευστοποιήσει» το 10% των μετοχών στο σχέδιο. Τον Αύγουστο του 1998 έγιναν οι τρομοκρατικές επιθέσεις της «Αλ Κάιντα» στις αμερικανικές πρεσβείες σε Κένυα και Τανζανία, αναγκάζοντας τα στελέχη της «Unocal» να φύγουν από Αφγανιστάν και Πακιστάν. Ωστόσο, τα σχέδια του αγωγού δεν ξεχάστηκαν ποτέ!

Οι επιθέσεις της 11ης Σεπτέμβρη 2001 έδωσαν την κατάλληλη αφορμή, για πολλά ιμπεριαλιστικά σχέδια, σε διεθνές επίπεδο, μεταξύ των οποίων ήταν και η επέμβαση στο Αφγανιστάν.